2024-03-29T20:19:24Z
https://www.roir.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7968
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
تبیین ماهیت انقلاب اسلامی ایران از منظر سوره مجادله: کاوشی در تقابل دو جریان حزب الله و حزب الشیطان
مهدی
احمدیان
محمد مهدی
ذوالفقارزاده
علیاصغر
پورعزت
استنباط چارچوب نظری تبیین انقلاب اسلامی از منابع و اندیشه های اسلامی، همواره از زمان پیروزی انقلاب در جریان بوده؛ اما بروز علمی پراکنده ای داشته است. با توجه به جایگاه رفیع قرآن کریم در اندیشه اسلامی، یکی از حوزه های مهم این پژوهش ها، جستجو در بیان قرآن برای یافتن یک چارچوب نظری یا نظریه نو است که قدرت تبیین تحولات کلان انقلاب اسلامی ایران را داشته باشد. در همین راستا و در این پژوهش، با در نظر داشتن نقش برجسته مفهوم «حزب الله» در گفتمان انقلاب اسلامی، سوره مجادله برای تبیین قرآنی انقلاب اسلامی برگزیده شده است. سوره مجادله تنها سوره قرآن است که به صراحت از حزب الله و حزب الشیطان در کنار هم سخن گفته و فضای مناسبی برای مطالعه چگونگی تقابل میان این دو حزب (تشکیلات) فراهم آورده است. در سوره مجادله، یک رفتار کلیدی حزب الشیطان ذیل مفهوم «مُحادّه» معرفی می شود که مخالفت با حکمرانی خدا و پیامبر اسلام است. حزب الله به این رفتار ناپسند واکنش می دهد و مفهوم دیگری مطرح می شود که غلبه حزب الله بر حزب الشیطان است. از بیان سوره مجادله میتوان دریافت که زمانه غلبه نهایی حزب الله بر حزب شیطان، همان زمانه ظهور حضرت مهدی است. این دریافت مهم، ماجرای تقابل دو حزب را به دوران پیش از ظهور مرتبط می کند. مطالعه اندیشه امام خمینی نشان می دهد که این برداشت های قرآنی، با چارچوب فکری ایشان همسو است. مطابقت انقلاب اسلامی با ماجرای برخورد حزب الله و حزب الشیطان از سوی امام خمینی ، گواه باورمندی ایشان به این زمانی بودن برخورد دو حزب و پیروزی حزب الله است. از این رو می توان سوره مجادله و «مُحادّه» مطرح در آن را مبنای نظری خوش ساختی برای تبیین انقلاب اسلامی دانست.
انقلاب اسلامی ایران
سوره مجادله
قوم حزب الله
قوم حزب الشیطان
مُحادّه.
2017
03
21
7
31
https://www.roir.ir/article_62935_63c4eab397e952fabc9f7f92662532a1.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
قانون اساسی و حقوق بشر در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران
فریبرز
ارغوانی پیرسلامی
مجتبی
دهقان
با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران شاهد شکل گیری ساختاری از نظام حقوقی و حکومتی هستیم که بر اساس اصول و قوانین اسلامی پی ریزی شده و مُبیّن پارادایمی است که حقوق ملت را بر مبنای ارزشهای دینی شکل داده است. قانون اساسی به عنوان مهمترین سند حقوقی هر کشور که چارچوب نظام حقوقی جامعه را شکل میدهد، جلوه و منظر چنین حقوق و ارزشهایی است. قانون اساسی با توجه به کرامت انسانی در اسلام حقوق مختلف (مدنی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی) را برای ملت به رسمیت شناخته است، که با توجه به مبنای این حقوق، میتوان قائل به حقوق بشر اسلامی به مثابه الگویی تئوریزه شده بر اساس ارزشهای اسلامی شد. این مقاله با طرح این سؤال که جایگاه و نوع تبیین حقوق ملت (حقوق بشر) در قانون اساسی چگونه تبیین میشود؟ در قالب فرضیه معتقد است که قانون اساسی با تأکید بر کرامت بشر و حقوق ملت به عنوان یک واجب الهی – انسانی نویدبخش الگویی خاصی از منظر اسلام است. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی بعد از واکاوی مفاهیم اصلی مانند حقوق بشر و کرامت انسانی در بخش نخست به بررسی ابعاد توجه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حقوق بشر و مصادیق آن میپردازد.
انقلاب اسلامی
حقوق بشر
کرامت انسانی
قانون اساسی
اسلام
2017
03
21
33
59
https://www.roir.ir/article_62933_fb45e3d84c09d668124f16fed6479df3.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
تأثیر ایدئولوژی پهلوی بر رشد اسلام سیاسی (مطالعه نقش مطبوعات کیهان و اطلاعات 1340 - 1357)
حسن
حضرتی
حسینعلی
قربانی
ایران در دو دهه پایانی حاکمیت پهلوی، شاهد جدال دو گفتمان پهلویسم و اسلام انقلابی بود. تقابل این دو گفتمان از عللی چند سرچشمه می گرفت. از جمله عواملی که به نزاع گفتمان های مزبور می افزود، مطبوعات به ویژه دو موسسه اطلاعات و کیهان بود. این دو مؤسسه بزرگترین شبکه رسانه ای ایران را تشکیل و حجم وسیعی از مخاطبان را پوشش می دادند. مسئله اصلی تحقیق این است که چرا با وجود تبلیغ ایده های گفتمان حاکم از سوی این دو مؤسسه، گفتمان اسلام سیاسی به گفتمان مسلط جامعه تبدیل شد؟ به عبارت دیگر، مطبوعات این دوره به عنوان بخشی از گفتمان تجددگرای حکومتی چگونه زمینه ساز پیدایش، رشد و گسترش ایدئولوژی تشیع انقلابی شدند؟ بر اساس نتایج پژوهش، تبلیغ گسترده انقلاب سفید و پوشش ندادن انتقادهای مخالفین در این باره و حتی توهین و تخریب آنان به گسترش اندیشه های ضد سلطنتی در گفتمان اسلام سیاسی انجامید؛ رواج غرب گرایی سبب درپیش گرفتن سیاست های ضدامپریالیستی از سوی گفتمان رقیب شد و اسلام به عنوان یک ایدئولوژی ضد امپریالیستی مطرح شد؛ پذیرش و تبلیغ عرفی گرایی که عمدتاً با تقدس زدایی از امور مقدس جامعه همراه بود، موجب رواج این اندیشه از سوی حاملان گفتمان اسلامی شد که دین و سیاست توأمان و غیرقابل تفکیک اند؛ تلاش مطبوعات برای به خدمت گرفتن مذهب با برجسته کردن جنبه های شفاعت جویانه، سوگوارانه و فاجعه نگر آن، سبب تقویت خوانش های شهادت جویانه و ظلم ستیزانه از مذهب و الگوهای مذهبی در گفتمان اسلام سیاسی شد، چنانکه قیام امام حسین برای به دست گیری قدرت و تعویض حکومت تفسیر شد.
تجددگرایی حکومتی
مطبوعات اطلاعات و کیهان
پهلوی دوم
انقلاب سفید
غرب گرایی
عرفی گرایی.
2017
03
21
63
82
https://www.roir.ir/article_62934_6aca629a9a6ab4bfd93a588c4602997c.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
مطالعه ی تطبیقی اهداف عدالت ورزانه ی حکومت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و نهج البلاغه
محمد مهدی
حاجیلویی محب
دست یابی به عدالت، یکی از آرزوهای دیرین بشر بوده است. از یک سو، دیدگاه های گوناگون پیرامون معنا، جایگاه و روش تثبیت و اجرای عدالت در عرصه ی حکومت و از دیگر سو، گستره ی بحث عدالت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و نهج البلاغه و اشتراک چارچوب های نظری و روش های حکومتی این دو منبع، زمینه ساز پژوهش حاضر است. این مقاله، به دنبال پاسخ به پرسشی در زمینه ی اشتراکات این دو متن ارزشمند، پیرامون اهداف عدالت ورزانه ی حکومت بوده و بر این باور است که هر دو، دارای نگاه یکسانی در زمینه ی عدالت ورزی و شیوه های دست یابی به آن می باشند. بدین روی، ضمن درنگی کوتاه برای بررسی جایگاه، معنا و گستره ی عدالت، به مطالعه ی تطبیقی این دو منبع در زمینه ی عدالت-ورزی در عرصه های گوناگون حکومت پرداخته و بدین نتیجه دست یافته است که هر دو، در زمینه ی عدالت ورزی به عنوان یکی از بایسته ها و اهداف حکومت، دارای پیوند معنی دار و نگاه مشابهی هستند. ارائه ی این اشتراک به صورت جداگانه، در سه ساحت عدالت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، می تواند از یافته ها و نوآوری های پژوهش حاضر تلقّی گردد. جزئیاتی از این سه ساحت، عبارت است از: عدالت سیاسی، مانند: شایسته سالاری، دفاع از حقوق همه ی مسلمانان، نفی سلطه گری و سلطه پذیری؛ عدالت اجتماعی، مانند: حرمت انسانها، آزادی بیان و عقاید و تساوی انسانها اعم از زن و مرد، مسلمان و غیرمسلمان و اقوام مختلف در زمینه ی بهره مندی از حقوق؛ عدالت اقتصادی، مانند: بهره مندی برابر انسانها از اموال عمومی، توزیع مساوی امکانات در سراسر کشور اسلامی.
اهداف حکومت
نهج البلاغه
قانون اساسی
عدالت.
2017
03
21
83
99
https://www.roir.ir/article_62936_8b6f44208252008324ab0dd1ecf21dad.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
نقش عوامل موثر بر سبک زندگی ایرانیان در راستای دستیابی به اهداف برنامه چشم انداز ایران 1404
جلال
درخشه
میثم
صفائیان
سند چشم انداز 1404 با هدف دستیابی جمهوری اسلامی ایران به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخشی در جهان اسلام و تعامل سازنده و مؤثر در روابط بینالملل در سال 1384 تدوین شد. اهداف این پژوهش در دو جهت آینده پژوهی و گرایش سنجی قابل توضیح است. اهداف آینده پژوهی آن به بررسی الزامات و ضروریات تغییرات سبک زندگی ایرانیان در راستای تحقق بهتر اهداف توسعهای چشم انداز ایران 1404 از دیدگاه نخبگان میپردازد و به روش دلفی انجام میشود. و در بعد گرایش سنجی، الزامات تغییر سبک زندگی ایرانیان با شاخصها و پیش فرضهای طراحی شده توسط محقق، در قالب طیف لیکرت و پرسشنامه بسته 23 سوالی مورد سنجش دانشجویان نخبه مقطع ارشد و دکترا قرار گرفت. شش شاخص اصلی پژوهش که با دو روش فوق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند عبارتند از:1. «قانون مداری» 2. «وجدان کاری و پایبندی به اخلاق» 3. «دلبستگی ملی» 4. «عقلانیت و داشتن روحیه علمی» 5. «داشتن نگاه بینالمللی» 6. «توجه به ساختارهای آموزشی». با دقت در نتایج تحقیق در پیمایش دانشجویان چنین به نظر میرسد که از نظر دانشجویان با اطمینان 95 درصد تمام این شش شاخص نقش بسیار زیادی در تحقق اهداف چشم انداز 1404 دارند. نتایج مرتبط با بخش دلفی عمدتا توصیفی و تحلیلی میباشند.
چشم انداز 1404
سبک زندگی
توسعه
دلفی
2017
03
21
101
119
https://www.roir.ir/article_62927_dc5dc43252f959f67b978f0a121d478d.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
راهبرد ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی ایران: از تغییر نظام تا تغییر رفتار (روایت اپوزیسیون فارسی زبان رسانه ای)
رضا
سلیمانی
رفتار غرب و دستگاه دیپلماسی و تبلیغاتی غرب در قبال جمهوری اسلامی نشان میدهد که ایالات متحده در برخورد با این نظام سیاسی، دست کم پنج راهبرد را پشت سر گذاشتهاند: راهبرد اول تلاش برای جلوگیری از وقوع انقلاب در سالهای منتهی به پیروزی آن در ایران است. راهبرد دوم، ارتباط گیری موثر با جریانات انقلابی موسوم به جریان معتدل در ماههای اولیه بعد از پیروزی (جریان ملیگرایی بازرگان) است. راهبرد سوم، تلاش برای تغییر قهری نظام انقلابی از طریق جنگ سخت است، راهبرد چهارم، تلاش برای تغییر نرم نظام اسلامی است. راهبرد پنجم، تمرکز بر تغییر رفتار انقلابی ایران به جای تغییر نظام سیاسی است. راهبرد اخیر، زمانی ظهور و بروز مییابد که چهار راهبرد قبلی در کوتاه مدت، مجال عملیاتی شدن نمییابند. با این وصف، پرسش اصلی مقاله آن است که هدف نهایی آمریکا در برخورد با جمهوری اسلامی ایران، پیگیری عملی و موثر کدام راهبرد است: تغییر نظام یا تغییر رفتار؟ فرضیه اصلی مقاله، در چارچوب رویکرد منظومهای لاکلاو و موف در تحلیل گفتمان، آن است که حتی در صورتی که در رویکرد خوشبینانه تغییر رفتار را راهبرد آمریکاییها مفروض بگیریم، این تغییر رفتار به تغییراتی در نقطه کانونی گفتمان انقلاب اسلامی و شالوده شکنی تدریجی آن به رغم حفظ سبک و سیاق ظاهری آن به عنوان نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران خواهد انجامید و بنابراین تغییر واقعی رفتار جمهوری اسلامی لاجرم به عملی شدن سناریوی تغییر نظام نیز خواهد انجامید.
انقلاب اسلامی
گفتمان
تغییر نظام
تغییر رفتار
راهبرد ایالات متحده.
2017
03
21
121
154
https://www.roir.ir/article_62928_b7fb5ade8017ed4e1a4c5ab3fe2c8349.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
مبانی کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
اکبر
عروتی موفق
قانون اساسی در هر کشوری مبتنی بر یک سلسله مبانی است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم طبیعتاً با توجه به یک سلسله مبانی فلسفی، کلامی، عرفانی وفقهی تنظیم گردیده است. مسلما مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی که تدوین کنندگان قانون اساسی ج . ا . ا بدان معتقد بوده و براساس آن، شالوده اصول این قانون را بنا نهادهاند، وجه ممیز این قانون اساسی با قانون اساسی سایر کشورهاست. در این مقاله به این سوال که مبانی دینی کرامت انسانی چیست و آیا اصول گوناگون قانون اساسی ج . ا . ا در پرداختن به حقوق اساسی انسانبه کرامت ذاتی او توجه داشته است؟ پاسخ داده و مشخص نموده که مبانی دینی کرامت انسان خاصه کرامت ذاتی وی در بسیاری از اصول قانون اساسی تبلور یافته و با ذکر شواهد متعددی عدم تعارض بین اصول قانون اساسی ج . ا . ا را با جایگاه متعالی انسان در نظام هستی و کرامت ذاتی و ارزشی او به اثبات میرساند.
قانون اساسی
مبانی
انسان شناختی
کرامت انسان
آزادی
2017
03
21
155
172
https://www.roir.ir/article_62929_d6bff7978700b8357ddead4eafd151da.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
انقلاب اسلامی به مثابۀ هویت جدید در عصر غلبه غرب و شرق
بهاالدین
قهرمانی نژاد شایق
میثم
بلباسی
نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که مختصات نظام بین الملل در بحبوحه ی وقوع انقلاب اسلامی به چه شکلی بوده است؟ و انقلاب اسلامی به مثابه ی یک هویت جدید دارای چه عناصر و مؤلفه هایی بوده است؟ یافته های پژوهش، حاکی از آن است که انقلاب اسلامی در عصری ظهور و بروز پیدا کرد که در آن نظام بین الملل به دو قطب قدرتمند غرب و شرق تقسیم شده بود که هر کدام با نفی دین و دین گرایی، با رویکردی اومانیستی و ماده گرایانه و با ایدئولوژی سوسیالیستی - کمونیستی و لیبرالیستی - کاپیتالیستی به رقابت با یکدیگر می پرداختند و با غلبه و نفوذ در دیگر کشورها آنها را تحت نفوذ و سیطره ی خود درمی آوردند. لذا انقلاب اسلامی در چنین شرایطی و برخلاف جریان موجود و با رویکرد دینی و ایدئولوژی اسلامِ سیاسی - انقلابی و با بیان و ارائه ی مؤلفه هایی چون بازگشت به خویشتن، ایدئولوژی اسلامی، حکومت دینی، حمایت از مظلومان، مبارزه با سلطه طلبان، مردم سالاری دینی، عدالت طلبی، استقلال-طلبی، آزادی، امت واحده ی اسلامی، حمایت از جنبش های آزادی بخش، مقاومت اسلامی، مخالفت با اسرائیل، الگوی پیشرفت اسلامی، سبک زندگی اسلامی، و مهدویت و انتظار؛ به عنوان یک هویت جدید در عصر غلبۀ غرب و شرق پدیدار گشت و به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل شد. برای پاسخ به سؤال مقاله از روش توصیفی - تحلیلی بهره گرفته می شود.
انقلاب اسلامی
نظام بینالملل
ایران
هویت
غرب
شرق.
2017
03
21
173
195
https://www.roir.ir/article_62930_1acd648e044e8b1d494fcd22a8b0beed.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در پرتو منشور ملل متحد با تأکید بر مبانی و اهداف انقلاب اسلامی
سید فضل الله
موسوی
محسن
سیرغانی
مژگان
رامین نیا
حسن
حسین زاده
اندیشمندان حوزه حقوق و روابط بین الملل منافع ملی را آن دسته از منافعی تلقی می نمایند که دولت ها در یک برهه زمانی خاص و در پرتو شرایط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، سیاست خارجی خود را بر مبنای آن تنظیم می کنند و در روابط خود با سایر کشورها در پی تحقق آن می-باشند. جمهوری اسلامی ایران نیز که متأثر از شرایط و ارزش های انقلاب اسلامی بوده است همواره سعی نموده تا در محیط بین المللی بر اساس آرمان های انقلابی خود گام بردارد. از طرفی همه کشورها ملزم به رعایت مفاد منشور ملل متحد نیز هستند. محقق در این پژوهش تأثیر اصول ارزش های انقلاب اسلامی را بر تعریف چارچوب های امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را بررسی نموده و سعی کرده است تا این بررسی و تحلیل در پرتوی موازین منشور ملل متحد باشد. محقق در پایان این تحقیق که با روش ترکیبی مطالعات کتابخانه ای و روش های میدانی انجام داده، نتیجه گرفته است که جمهوری اسلامی ایران در تصمیم گیری و تصمیم سازی کلان حوزه منافع ملی و امنیت ملی تنها زمانی طبق منشور ملل متحد عمل کرده که توانسته آن را با اصول انقلابی خود جمع ببندد.
امنیت ملی
منافع ملی
انقلاب اسلامی
منشور ملل متحد
2017
03
21
197
215
https://www.roir.ir/article_62931_8ec1d6b0e54a89d21c57e4691adba9d8.pdf
فصلنامه علمی پژوهشهای انقلاب اسلامی
فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران
2322-2573
2322-2573
1396
6
1
تأثیرات متقابل انقلاب اسلامی ایران و ژئوپلیتیک شیعه در خاورمیانه
محمد نبی
سلیم
حامد
حسین زاده
تشیع از قرن شانزدهم میلادی مذهب رسمی ایران بوده است. اعتقادات، رهبری و نهادهای شیعه، نقش مهمی در سیاست خارجی ایران داشته و اسلام شیعی از آغاز با سیاست آمیخته بوده؛ چنانکه میتوان گفت تاریخ و معتقدات شیعه زیربنای ایدئولوژی انقلاب اسلامی و یکی از مهمترین ریشههای آن بوده است. از طرف دیگر پس از پیروزی انقلاب اسلامی بحث صدور انقلاب و تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران بر جوامع شیعی پررنگ شد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخگویی به این سوال است که اولاً مذهب تشیع چه تأثیری بر پیروزی و استمرار انقلاب اسلامی ایران داشته و ثانیاً انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری بر ژئوپلیتیک تشیع داشته است. در پایان اینگونه نتیجه گرفته میشود که ارزشها و اصول مکتبی فقه تشیع باعث شده تا مردم شیعه ایران به کمک رهبری قدرتمند شیعه نسبت به وضع موجود واکنش نشان داده و انقلاب اسلامی ایران را پدید آورند. از سویی دیگر انقلاب اسلامی ایران نیز موجب گسترش حوزه نفوذ تشیع در منطقه خاورمیانه شده است.
انقلاب اسلامی
ایران
تشیع
مذهب
ایدئولوژی
2017
03
21
217
232
https://www.roir.ir/article_62932_4bfc710209fe2836ecd4a3956e366a14.pdf