خود مشت‌‌مالی در تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران؛ نگاهی انتقادی به حکومت پهلوی و دلایل سقوط آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی ایران، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

سقوط حکومت پهلوی درپی انقلاب اسلامی ایران در دهه‌­های پایانی قرن بیستم از مهم‌­ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران و جهان است. انقلاب‌ اسلامی از همان روزهای آغازین موردتوجه بسیاری از تحلیل­‌گران حوزه­‌های سیاسی، اقتصادی، جامعه‌ شناسی و روانشناسی بوده و حتی تاریخ‌­نگاری نیز از این رویداد بی‌­نصیب نماند.
پیدایش فضای آزاد و طرح موضوعات جدید برای مورخان در اثر سقوط حکومت پهلوی و میل برخی از بازیگران و شاهدان در این رویداد برای ثبت و ضبط داده‌­های خود، انگیزه‌­ای در مورخان و مؤسسات برای تحلیل و بررسی انقلاب اسلامی با تکیه بر تاریخ شفاهی بوجود آورد. پژوهشگاه­‌های بسیاری در بیرون از مرزهای ایران و سال­‌ها بعد در داخل ایران برای گردآوری خاطرات شخصیت‌­های عصر پهلوی و فعالان انقلابی همت گماردند. بدین‌روی آثار تاریخی متفاوتی با نگرش‌­های مختلفی در داخل و خارج از کشور پدید آمد.
یکی از این مراکز طراح و مجری برنامه تاریخ شفاهی، بنیاد مطالعات ایران است. پس از انقلاب ‌اسلامی وجود حمایت‌­های مالی خاندان پهلوی، کمک­‌های فنی دانشگاه­‌های غربی و از همه مهم­‌تر دسترسی آسان به رجال عصر پهلوی بنیاد را برآن‌ داشت که در زمینه گردآوری تاریخ شفاهی عصر پهلوی تلاش نمایند. این مقاله می­‌کوشد به روش تاریخی ‌- تحلیلی با تکیه بر متون تاریخ شفاهی بنیاد، به نقد و بررسی و تحلیل ساختاری، محتوایی و تئوریک آن بپردازد و در فحوای متون، روایت دیگری از دلایل سقوط حکومت پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی در خاطرات کارگزاران عصر پهلوی بجوید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Self-Esteem in the Oral History of the Iranian Studies Foundation; A critical look at the Pahlavi government and the Causes for its fall

نویسندگان [English]

  • Asghar Montazrolghaaem 1
  • Abolfazl Eskandari farouji 2
  • aliakbar kajbaf 1
  • Hadi vakili 3
1 University of Isfahan
2 University of Isfahan
3 Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The collapse of the Pahlavi regime in the wake of the Islamic Revolution in the late decades of the twentieth century is one of the most significant events in contemporary Iranian and world history. From the earliest days, the Islamic Revolution has attracted the attention of many analysts in the fields of politics, economics, sociology, and psychology, and even historiography has not been deprived from portion.
As the Pahlavi regime collapsed, emerged an open space and new issues for historians and the desire of some actors and witnesses to record their data provided an impetus for historians and institutions to analyze and examine the Islamic Revolution based on oral history. Many scholars outside of Iran and many years later inside Iran sought to collect memories of Pahlavi-era personalities and revolutionary activists. Therefore, different historical works with different attitudes emerged at home and abroad.
One of the centers for designing and implementing the Oral History Program is the Foundation for Iranian Studies. After the Islamic Revolution, the financial support of the Pahlavi dynasty, the technical assistance of Western universities and, most importantly, the easy access to the Pahlavi era's men, led the Foundation to work on collecting oral history of the Pahlavi era. This article attempts to critically analyze its structural, content, and theoretical analysis based on the Foundation's oral history texts, and in the context of the texts, another account of the reasons for the fall of the Pahlavi government and the victory of the Islamic Revolution in Pahlavi era brokers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Studies Foundation
  • Oral history
  • Pahlavi Politicians
  • Pahlavi Government
  • Islamic Revolution

مراجع

آبراهامیان، یرواند (1392)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آتابای، ابوالفتح (بی‌تا)، «مصاحبه با آقای ابوالفتح آتابای»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
آشوری، داریوش (1990)، «مصاحبه با آقای داریوش آشوری»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
آو، فریدون (1983)، «مصاحبه با آقای فریدون آو»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
اباصلتی، پری (1988)، «مصاحبه با آقای پری اباصلتی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
ابتهاج سمیعی، نیره (1984)، «مصاحبه با خانم نیره ابتهاج سمیعی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
ابوالحسنی‌ترقی، مهدی (1390)، نقد و بررسی جایگاه تاریخ شفاهی در تاریخ معاصر ایران (1385-1358)، پایان‌نامه دکتری، استادان راهنما: مرتضی نورائی و لقمان دهقان نیری، دانشگاه اصفهان.
احرار، احمد (1983)، «مصاحبه با آقای احمد احرار»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
اردلان، ابوالفتح (1982)، «مصاحبه با آقای ابوالفتح اردلان»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
اسکاچ‌پول، تدا (1382)، «دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران»، ترجمه محمدتقی دل‌فروز، فصلنامه مطالعات راهبردی. سال ششم، شماره اول، بهار، صص 120-119
اعتماد، اکبر (1982)، «مصاحبه با آقای اکبر اعتماد»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
افخمی، غلامرضا (1983)، «مصاحبه با آقای غلامرضا افخمی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
افشار، امیرارصلان (1988)، «مصاحبه با آقای امیرارصلان افشار»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 1
امینی، علی (1983)، «مصاحبه با آقای علی امینی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
ایزدی، علی (1984)، «مصاحبه با آقای علی ایزدی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد1
باهری، محمد(1983)، «مصاحبه با آقای محمد باهری»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد2
براسور، لئون (1984)، «مصاحبه با آقای لئون براسور»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 2
برومند، حیدرقلی (1985)، «مصاحبه با آقای حیدرقلی برومند»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 2
بنی‌احمد، احمد (1983)، «مصاحبه با آقای احمد بنی‌احمد»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 2
بهار، حبیب (1988)، «مصاحبه با آقای حبیب بهار»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 2
پهلبد، مهرداد (1984)، «مصاحبه با آقای مهرداد پهلبد»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
پهلوی، اشرف (1982)، «مصاحبه با والاحضرت اشرف پهلوی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
پهلوی، رضا (2004)، نسیم دگرگونی: آینده دموکراسی ایران، انتشارات فرزاد.
پهلوی، محمودرضا (1985)، «مصاحبه با آقای والاحضرت محمودرضا پهلوی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
جالینوس، مصباح (1989)، «مصاحبه با آقای مصباح جالینوس»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
جفرودی، کاظم (1989)، «مصاحبه با آقای کاظم جفرودی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
جندقی، مظفر (1983)، «مصاحبه با آقای مظفر جندقی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
جهانشاهی، غلامحسین (1989)، «مصاحبه با آقای غلامحسین جهانشاهی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
دولتشاهی، مهرانگیز (1984)، «مصاحبه با آقای مهرانگیز دولتشاهی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
ذوالفقاری، حسن (1989)، «مصاحبه با آقای حسن ذوالفقاری»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
رامبد، هلاکو (1983)، «مصاحبه با آقای هلاکو رامبد»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 3
رجبی، محمدحسن و تبریزی، قاسم (1387)، «درآمدی بر تاریخ نگاری انقلاب اسلامی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، بهمن ماه، صص 43-28.
رشتی، محمدعلی (1982)، «مصاحبه با آقای محمدعلی رشتی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
سپهری، حسین (1988)، «مصاحبه با آقای حسین سپهری»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد3
شایگان، داریوش (1989)، «مصاحبه با آقای داریوش شایگان»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
شریف امامی، جعفر (1380)، خاطرات جعفر شریف امامی، ویراستار حبیب لاجوردی، چاپ دوم، تهران، سخن.
شهمیرزادی، حسن (1991)، «مصاحبه با آقای حسن شهمیرزادی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
صفاری، بیژن (1983)، «مصاحبه با آقای بیژن صفاری»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
ضیائی، طاهر (1988)، «مصاحبه با آقای طاهر ضیائی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
طوفانیان، حسن (1989)، «مصاحبه با آقای حسن طوفانیان»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
عصار، ناصر (1984)، «مصاحبه با آقای ناصر عصار»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
عظیمی، رضا (1990)، «مصاحبه با آقای رضا عظیمی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
علوی‌کیا، حسن (1982)، «مصاحبه با آقای حسن علوی‌کیا»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
غفاری، عباس (1984)، «مصاحبه با آقای عباس غفاری»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد4
فرخان، هوشنگ (1983)، «مصاحبه با آقای هوشنگ فرخان»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد5
قدر، منصور (1986)، «مصاحبه با آقای سرلشکر منصور قدر»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
قریشی، احمد (1983)، «مصاحبه با آقای احمد قریشی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد5
گرگین، ایرج (1985)، «مصاحبه با آقای ایرج گرگین»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد5
گلستان، شاهرخ (1983)، «مصاحبه با آقای شاهرخ گلستان»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد5
گودرزی، منوچهر (1983)، «مصاحبه با آقای منوچهر گودرزی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد5
مجیدی، عبدالمجید (1986)، «مصاحبه با آقای عبدالمجید مجیدی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد6
محققی، احمدعلی (1989)، «مصاحبه با آقای سپهبد احمدعلی محققی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 6
محمودی، کامبیز (1982)، «مصاحبه با آقای کامبیز محمودی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 7
مسعود‌انصاری، احمدعلی (1388)، پس از سقوط، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
مصدقی، تقی (1987)، «مصاحبه با آقای تقی مصدقی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 6
معتمدی، قاسم (1983)، «مصاحبه با آقای قاسم معتمدی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 6
ملکوتیان، مصطفی (1376)، سیری در نظریات انقلاب، تهران: قومس.
نصر، سیدحسین (1982)، «مصاحبه با آقای سیدحسین نصر»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران.
نورائی، مرتضی (1382)، «مقدمه‌ای بر فلسفه تاریخ شفاهی»، گنجینه اسناد، فصلنامه تحقیقات تاریخی و مطالعات آرشیوی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، بهار و تابستان، شماره 49 و 50، صص 70-66.
نورائی، مرتضی و مهدی ابوالحسنی‌ترقی (1394)، تاریخ شفاهی و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری معاصر ایران 1385-1358، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
نویسی، یزدان (1985)، «مصاحبه با آقای یزدان‌ نویسی»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 7
هاشمی‌نژاد، محسن (1982)، «مصاحبه با آقای محسن هاشمی‌نژاد»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 7
ورهرام، کریم (1989)، «مصاحبه با آقای کریم ورهرام»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 7
ولیان، عبدالعظیم (1983)، «مصاحبه با آقای عبدالعظیم ولیان»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 7
یگانه، ناصر (1982)، «مصاحبه با آقای ناصر یگانه»، تاریخ شفاهی ایران، بنیاد مطالعات ایران، جلد 7
BBC ( English dictionary),  London,  1993.
http://www.fis-iran.org/fa/oralhistory/preface

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار