تقنین احکام حکومتی در حوزه منطقه الفراغ توسط ولیّ فقیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی،دانشکده حقوق،الهیات وعلوم سیاسی،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران

2 استادیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی،دانشکده حقوق،الهیات وعلوم سیاسی،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران

3 گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی،حقوق وعلوم سیاسی،آزاد اسلامی واحد تهران جنوب،تهران،ایران

چکیده

به جهت نیازهای متغیر جامعه اسلامی، نظریه منطقه و مساحتی خالی از حکم الزامی به عنوان منطقة الفراغ مشخص شده و امر قانون گذاری در آن به ولی فقیه سپرده شده است. طبق نظر امام خمینیv در یک نظام دینی اسلامی، هرگز نمی­‌توان زمام حکومت را به دست کسی داد که در فقه و فقاهت متخصص نباشد و یا به آن بی­اعتنا باشد
یکی از اختیارات ولی فقیه، صدور حکم حکومتی در منطقه فراغ است. این حکم می­‌تواند در جهت اجرای احکام شرع یا در مقام اداره کشور باشد. حکم حکومتی می­‌تواند جنبه وضع قانون داشته باشد. مشروعیت حکم حکومتی، با نظریه منطقه الفراغ بی­ارتباط نیست به تعبیری دیگر، حکم حکومتی به اختیارات حاکم اسلامی در منطقه الفراغ ناظر است. هرچند حاکم اسلامی می­‌تواند در حوزه احکام ثابت نیز در زمینه اجرا یا تزاحم، به صدور حکم اقدام کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

تقنین احکام حکومتی در حوزه منطقه الفراغ توسط ولیّ فقیه

نویسندگان [English]

  • س س 1
  • ن ن 2
  • farzaneh salemrahbar 3
1 استاد گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی،دانشکده حقوق،الهیات وعلوم سیاسی،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
2 استادیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی،دانشکده حقوق،الهیات وعلوم سیاسی،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
3 Department of islamic law & jurisprudence,Faculty of Law&political Science,Islamic Azad University,Science&Research Branch
چکیده [English]

به جهت نیازهای متغیر جامعه اسلامی، نظریه منطقه و مساحتی خالی از حکم الزامی به عنوان منطقة الفراغ مشخص شده و امر قانون گذاری در آن به ولی فقیه سپرده شده است. طبق نظر امام خمینیv در یک نظام دینی اسلامی، هرگز نمی­‌توان زمام حکومت را به دست کسی داد که در فقه و فقاهت متخصص نباشد و یا به آن بی­اعتنا باشد
یکی از اختیارات ولی فقیه، صدور حکم حکومتی در منطقه فراغ است. این حکم می­‌تواند در جهت اجرای احکام شرع یا در مقام اداره کشور باشد. حکم حکومتی می­‌تواند جنبه وضع قانون داشته باشد. مشروعیت حکم حکومتی، با نظریه منطقه الفراغ بی­ارتباط نیست به تعبیری دیگر، حکم حکومتی به اختیارات حاکم اسلامی در منطقه الفراغ ناظر است. هرچند حاکم اسلامی می­‌تواند در حوزه احکام ثابت نیز در زمینه اجرا یا تزاحم، به صدور حکم اقدام کند.

کلیدواژه‌ها [English]

  • منطقه الفراغ
  • تقنین
  • احکام حکومتی
  • ولایت فقیه
  1. اصفهانی، سیدابوالحسن، وسیلة النجاة، ج۲، قم: چاپخانه مهر، ۱۳۵۲.
  2. امام خمینی، روح‌الله، 1369، صحیفه نور، ج20، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی،
  3. امام خمینی، روح‌الله، 1423ق، ولایت فقیه، چاپ دوازدهم، تهران: موسسه نشر آثار امام خمینی،
  4. امام خمینی، روح‌الله، 1421ق، کتاب البیع، ج2، چاپ اول، تهران: موسسه نشر آثار امام خمینی،
  5. پیشه فرد، جعفر، 1378، نیم‌نگاهی به احکام حکومتی امام خمینی، روزنامه جمهوری اسلامی 3/4/1378.
  6. توکلی، اسدالله، 1384ش، مصلحت در فقه شیعه و سنی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، چاپ اول،
  7. جمشیدی، محمدحسین، 1377ش، اندیشه سیاسی شهید رابع امام سید محمدباقر صدر، تهران: وزارت امور خارجه، موسسه چاپ انتشارات،
  8. حائری، سیدعلی‌اکبر، ۱۴۱۷ق«منطقة‌الفراغ فی التشریع الاسلامی»، رسالةالتقریب، ش۱۱،
  9. حر عاملی، محمدبن‌حسن، ۱۴۰۸ق. وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مکتبة آیةالله العظمی مرعشی نجفی،
  • حرانی، حسن‌بن‌علی‌بن‌شعبه، ، ۱۳۶۳تحف العقول، قم: النشر الاسلامی، چ۲،.
  • حقیقت، صادق، 1394، استنباط و زمان و مکان، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی امام خمینیe، گروهی از نویسندگان، ج2، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،
  • حکیم، سیدمحسن، ۱۳۳۶ق منهاج الصالحین، ج۲، نجف اشرف: مطبعة الغری،
  • رحمانی، محمد، 1380، حکم حکومتی در فقه علوی، فقه اهل‌بیت، شماره 28،
  • سبحانی، جعفر، ۱۴۳۰ق، معالم الحکومة، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین،
  • شهید صدر، سید محمدباقر، 1389ق، اقتصادنا، بیروت، دارالفکر، الطبعة الثالثة،
  • صرامی، سیف الله، 1380، احکام حکومتی و مصلحت از دیدگاه فقه شیعه، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، نشر عبیر
  • صدوق، محمّد بن على بن بابویه‌، 1378، فقیه من لا یحضره الفقیه، موسسه نشر اسلامی، قم،.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، 1363 ش،ترجمه تفسیر المیزان، محمدباقرموسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم،
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، ۱۳۹۰ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة اعلمی،.
  • طباطبایی، محمدحسین؛ 1396ق، بررسی‌های اسلامی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ،
  • طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، ۱۴۱۲ق، عروة الوثقی، قم: انتشارات اسماعیلیان، چ۲،.
  • طوسی، محمدبن‌حسن، ۱۳۹۰ق، النهایة فی مجرد الفقه و الفتوی، بیروت: دارالکتب العربی،.
  • عمید زنجانی، عباسعلی، 1394ش، مصاحبه درباره احکام و منابع فقهی و تحولات زمانی و مکانی، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام، موسسه نشر آثار.
  • کلینی، محمدبن‌یعقوب، ۱۴۲۹ق، الکافی، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر،
  • گرجی، ابوالقاسم، 1369، مقالات حقوقی، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،
  • مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۸۸، انوار الفقاهة، قم: دارالنشر الامام علی‌بن‌ابیطالب.