سیری در چگونگی برآمدن اصل ولایت‌فقیه در مجلس خبرگان قانون اساسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.( نویسنده مسئول)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

چکیده

 
با توجه به اینکه گنجاندن نظریه ولایت‌فقیه در قانون اساسی در سال 1358 منجر به شکل‌گیری یک نظام سیاسی جدیدی در دوران معاصر گردیده است، مقاله پیش رو در پی ترسیم این مسئله است که چگونه اندیشه ولایت‌فقیه در قانون اساسی شکل‌گرفته است و تاریخچه تحولات ورود این اصل به قانون اساسی چیست. لذا در این باب خوانش اجمالی اندیشه ولایت‌فقیه در نگاه معمار کبیر انقلاب اسلامی و اندیشه سیاسی شهید محمدباقر صدر به‌عنوان یکی از اولین واکنش‌های رسمی به پیش‌نویس قانون اساسی ضروری می‌نماید. در مقاله پیش رو به تحولات تاریخی ورود این اصل به قانون اساسی نیز با نگاهی متفاوت پرداخته‌شده است. روش مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای است و در چهارچوب رویکرد تاریخ‌گرایی نوین به بررسی و آشکارسازی روابط قدرت و برساخت‌های اجتماعی و ایدئولوژیکی در این دوره تاریخی می‌پردازد و در تحلیل نهایی این ادعا را مطرح می‌سازد که اهمیت دادن به نقش افراد خاص در گنجاندن اصل ولایت‌فقیه با واقعیت موجود همخوانی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A look at how the principle of Velayat-e-Faqih emerged in the Assembly of Constitutional Experts

نویسندگان [English]

  • سی سس 1
  • ali naseri jazar 2
1 س
چکیده [English]

Given that the inclusion of the theory of Velayat-e-Faqih in the constitution in 1979 has led to the formation of a new political system in the contemporary era, the present article seeks to outline how the idea of ​​Velayat-e-Faqih was formed in the constitution and the history of developments. What is this principle to the constitution? Therefore, in this regard, a brief reading of the thought of Velayat-e-Faqih in the view of the great architect of the Islamic Revolution and the political thought of Martyr Mohammad Baqir Sadr as one of the first official reactions to the draft constitution is necessary. In the present article, the historical developments of the entry of this principle into the constitution have been treated with a different perspective. The method of the present article is descriptive-analytical and the method of data collection is also a library. The role of certain individuals in including the principle of Velayat-e-Faqih does not correspond to the existing reality

کلیدواژه‌ها [English]

  • Draft Constitution
  • Velayat-e-Faqih
  • Constitution
  • Martyr Sadr
  • Imam Khomeini
  • Constitutional Experts
ابراهیم‌زاده آملی، بنی الله، ۱۳۷۸، نظریه ولایت‌فقیه در اندیشه امام خمینی، تهران: انتشارات تنظیم و نشر آثار امام خمینی
_بابا پور، محمدمهدی، ۱۳۷۸، روند تاریخی، نظریه ولایت‌فقیه از دیدگاه امام خمینی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
_حسینی زاده، سید محمدعلی، ۱۳۸۹، اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید، چاپ دوم
_ خمینی، روح‌الله، ۱۳۷۸، صحیفه امام، تهران: مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول
_ خمینی، روح‌الله، ۱۳۷۸، ولایت‌فقیه حکومت اسلامی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
_ خمینی، روح‌الله، ۱۳23، کشف‌الاسرار، {بی‌جا}، نشر ظفر
_ خمینی، روح‌الله، ۱۳۶۸، الرسائل الرجاء، قم: اسماعیلیان، چاپ سوم
_خمینی، روح‌الله، ۱۳۹۲، ترجمه تحریرالوسیله امام خمینی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
_ خمینی، روح‌الله، ولایت‌فقیه و جهاد اکبر، تهران: نشر مرصاد
_ دکمجیان، هرایر، ۱۳۷۷، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمه حمید احمدی، تهران: کیهان، چاپ سوم
_ رضوی، مسعود، ۱۳۷۶، هاشمی و انقلاب، تهران: همشهری
_ سحابی، عزت‌الله، ۱۳۸۳، ناگفته‌های انقلاب و مباحث بنیادی ملی، تهران: گام نو
_سنجابی، کریم، ۱۳۸۱، خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی، تهران، صدای معاصر
_ شادلو، عباس، ۱۳۸۸، انقلاب اسلامی از پیروزی تا تحکیم، تهران: وزرا، چاپ دوم
_ صدر، محمدباقر، ۱۳۹۴، اسلام راهبر زندگی مکتب اسلام رسالت ما، مهدی زندیه، قم: دارالصدر
_ طباطبایی، فاطمه، ۱۳۹۱، اقلیم خاطرات، تهران: عروج
_ علی بابایی، داوود، ۱۳۸۴، بیست‌وپنج سال در ایران چه گذشت از بازرگان تا خاتمی، تهران: امید فردا، چاپ دوم، مجله تاکنون
_ فیرحی، داوود، ۱۳۹۳، فقه و سیاست در ایران معاصر تحول حکومت‌داری و فقه حکومت اسلامی، تهران: نشر نی
_ فوزی، یحیی، ۱۳۸۴، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، تهران: عروج
_ فارسی، جلال‌الدین، ۱۳۷۶، چهار انقلاب دو گرایش مکتبی و دنیادوستی، تهران: سوره مهر
_کاتوزیان، ناصر، ۱۳۷۸، گامی به‌سوی عدالت، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی چاپ اول
_کسروی، احمد، ۱۳۷۹، تاریخ مشروطه ایران، با پیشگفتار رحیم رضازاده، تهران: انتشارات مجید
_کرمانی، ناظم الاسلام، ۱۳۶۱، تاریخ بیداری ایرانیان، انتشارات آگاه، جلد اول
_ معموری، علی، ۱۳۷۹، نظریه سیاسی شهید صدر، قم: اشراق
_مقدمی شهیدانی، سهراب، ۱۳۹۸، نخستین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی
_ مو گویی، جواد، ۱۳۹۳، اسرار آیت، قم: اشراق حکمت
_نجم‌آبادی، دهقان، ۱۳۹۷، ولایت‌فقیه در قانون اساسی، تهران: موسسه فرهنگی هنری انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
_ورعی، سید جواد، ۱۳۸۵، مبانی و مستندات قانون اساسی به روایت قانون‌گذار، قم: انتشارات دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری
_ هاشمی رفسنجانی، علی‌اکبر، ۱۳۸۳، انقلاب و پیروزی کارنامه و خاطرات سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸، زیر نظر محسن هاشمی و به انجام عباس بشیری، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ دوم
_ فارسی، جلال‌الدین، ۱۳۷۳، زوایای تاریک، تهران: حدیث
_ صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون جمهوری اسلامی ایران،1364، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، جلد ۱_۴
_انصاری، علیرضا، ۱۳۷۸، مجله علوم قرآن و حدیث فرهنگ کوثر، شماره ۳۳، از صفحه ۴۵ تا ۴۸
_حاج سید جوادی، صدر، ۱۳۸۸، مجله گزارش، شماره ۲۱۰، صفحه 56_57
_حکیم، سید محمدباقر، ۱۳۷۹، اندیشه ماندگار 2
_ سحابی، عزت‌الله، ۱۳۷۸، ایران فردا، شماره ۵۲
_ سحابی، عزت‌الله، 1379 بازتاب اندیشه، شماره یک و دو صفحه 57_59
_کاتوزیان، ناصر، ۱۳۸۲، گذاری بر اولین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجله حقوق اساسی شماره نخست، صفحه ۱۱۹
_ بهشتی علیرضا، حاجی هاشمی مرضیه، ۱۳۹۵، چگونگی شکل‌گیری اصل ولایت‌فقیه به‌منزله ساخت قدرت در جمهوری اسلامی، تهران: مجله مطالعات اجتماعی ایران، شماره ۱.
_ پناهی ارسنجانی، سجاد، ۱۳۸۷، تأثیر اندیشه‌های علامه سید محمدباقر صدر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه دین و سیاست، شماره ۱۷ و ۱۸،
_خلیلی، محسن، ۱۳۸۵، تاریخ شفاهی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طرح نامه تدوین و بازنگری، تهران: ماهنامه حقوق عمومی شماره اول صفحه 68_77
_گل محمدی، احمد، ۱۳۹۲، انقلاب مشروطه و بازتعریف قدرت سیاسی، مجله تاریخ نگری و تاریخ‌نگاری، دانشگاه الزهرا، سال بیست و سوم، ش 12، صفحه ۱۸۲_ ۲۰۱
_ بنی‌صدر، ابوالحسن، ۱۳۸۰، درس تجربه خاطرات ابوالحسن بنی‌صدر، به کوشش حمید احمدی، برلین فرانکفورت، انتشارات انقلاب اسلامی
_یزدی، ابراهیم، شصت سال صبوری و شکوری، نسخه اینترنتی، صفحه ۴۹۰