جمهوری اسلامی در اندیشه معماران انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

انقلاب اسلامی ایران منشأ ظهور نظریه جدیدی در جهان معاصر گردید که توانست چندین مبنای پذیرفته شده آن را به چالش کشاند؛ این انقلاب، بر خلاف گفتمان مسلط بر جهان، اولاً معتقد به حضور دین در عرصه زندگی اجتماعی بود و ثانیاً دین و دموکراسی و مردم‌سالاری را قابل جمع بلکه لازم الجمع می دانست و بر همین اساس، نظریه جدیدی تحت عنوان مردم‌سالاری دینی ارائه کرد که نظام جمهوری اسلامی یک مدل محقق از آن می باشد. ما در این نوشتار در پی آن هستیم تا ماهیت نظام جمهوری اسلامی را از نگاه معماران اصلی انقلاب اسلامی، همانند امام خمینی، شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید صدر و  آیت الله خامنه‌ای، تبیین کنیم. به نظر می رسد از منظر این بزرگان مبنای مشروعیت نظام جمهوری اسلامی، دوگانه یعنی خدا و مردم است و از همین روست که مردم‌سالاری دینی از نگاه آنان مفهومی بسیط و درون دینی است نه مرکب و برون دینی؛ به عبارت دیگر دین و مردم‌سالاری دو مقوله غیر قابل تفکیک از یکدیگر هستند و مردم‌سالاری جزئی مبنایی از دین محسوب می شود که در صورت فقدان آن، اسلامیت نظام نیز مخدوش خواهد شد. این حقیقت را می توان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که مرحوم شهید بهشتی نقشی تعیین کننده در تدوین آن داشت نیز  به وضوح مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Republic, Islamic Revolution, Architects of the Revolution, Religious Democracy, Constitution

نویسنده [English]

  • m ,m
چکیده [English]

The Islamic Revolution of Iran became the source of the emergence of a new theory in the contemporary world that was able to challenge several accepted bases; Contrary to the dominant discourse in the world, this revolution, firstly, believed in the presence of religion in the field of social life, and secondly, considered religion, democracy and democracy collectible but necessary, and accordingly, presented a new theory called religious democracy that the system The Islamic Republic is a researcher model of it.
In this article, we seek to explain the nature of the Islamic Republic from the perspective of the main architects of the Islamic Revolution, such as Imam Khomeini, Martyr Motahhari, Martyr Beheshti, Martyr Sadr and Ayatollah Khamenei. From the point of view of these great men, it seems that the basis of the legitimacy of the Islamic Republic is dual, that is, God and the people, and that is why, in their view, religious democracy is a simple and intra-religious concept, not a compound and extra-religious one; In other words, religion and democracy are two inseparable categories, and democracy is a part of the basis of religion, without which the Islamism of the system will be distorted. This fact can be clearly seen in the constitution of the Islamic Republic of Iran, in which the late Shahid Beheshti played a decisive role.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Republic
  • Islamic Revolution
  • Architects of the Revolution
  • Religious Democracy
  • Constitution
  1. قرآن مجید.
  2. نهج البلاغه
  3. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
  4. محمد معین. ”فرهنگ فارسی تهران: اشجع،1388(چاپ چهارم). (5 جلد)
  5. حسن عمید“. فرهنگ فارسی(2 جلد)  تهران: امیر کبیر،  1364چاپ ششم
  6. فرهنگ بزرگ سخن، حسن انوری. نشر سخن،1381، ج 3.
  7. لغت نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، بهار 1373، جلد 5.
  8.  فرهنگ جدید سیاسی، محمود مهرداد، انتشارات هفته، 1363
  9. عباسعلی عمید زنجانی[آیةالله].«فقه سیاسی». ج2(نظام سیاسی و رهبری در اسلام)، تهران: امیرکبیر،1366
  10. «حدود ولایت حاکم اسلامی»، (تهران: انتشارات وزارت ارشاد، اسفند1365ه.ش.) 
  11. حسین جوان آراسته. حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام، قم: نشر معارف، 1384، چاپ اول،
  12. عباسعلی عمید زنجانی. فقه سیاسی ج8 ، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1383،
  13. روح الله،  خمینی [امام] «شؤون و اختیارات ولی فقیه». ترجمه مبحث ولایت فقیه از کتاب البیع.(تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول 1365ه.ش)
  14. روح الله،  خمینی [امام] «صحیفه نور: مجموعه رهنمودهای حضرت امام خمینی»، تهیه و جمع آوری: مرکز مدارک انقلاب اسلامی.(تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی)، ج2،
  15. روح الله،  خمینی [امام] تحریر الوسیله، تحقیق‌ و ن‍ش‍ر م‍وس‍س‍ه‌ تنظیم‌ و ن‍ش‍ر آث‍ار‌الام‍ام‌‌الخمینی‌ ق‍دس‌ س‍ره‌. ت‍ه‍ران‌ : م‍وس‍س‍ه‌ تنظیم‌ و ن‍ش‍ر آث‍ار‌الام‍ام‌‌الخمینی‌(س‌)‏ ، ۱۴۲۷ق‌.‏ = ۱۳۸۵  .۲ج.
  16. «روح خدا در ولایت فقیه» (تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 1362 ه.ش. و روزنامه کیهان، 16 فروردین سال63.
  17. سید محمد‌باقر صدر، لمحه فقیهه تمهیدیه عن مشروع دستور الجمهوریه الاسلامیه فی ایران، دار‌التعارف للمطبوعات، بیروت، 1979م،
  18. سید محمد‌باقر صدر، مجموعه «الاسلام یقود الحیات» (خلافه الانسان وشهاده الانبیاء).بیروت: دارالتعارف للمطبوعات،1979م.1399ق..
  19. مرتضی مطهری. پیرامون انقلاب اسلامی. تهران: صدرا،1361.
  20. مرتضی مطهری.  علل گرایش به مادیگری مجموعه آثار،.تهران: صدرا،1361.
  21. مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی ( حفظ و نشر آثار آیةالله خامنه ای) حدیث ولایت، پیام به حجاج بیت‌الله الحرام 19/10/1384 .
  22. پایگاه اینترنتی وزارت عدلیه افغانستان، http://moj.gov.af/fa/page/1684
  23. استفانی کرونین، رضاخان و شکل‌گیری ایران نوین، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران جامی، 1383.
  24. حسین مکی، تاریخ بیست‌ساله، ج 1، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب 1359.
  25. داریوش رحمانیان، چالش جمهوری و سلطنت، تهران، نشر مرکز، چاپ اول، ۱۳۷۹.
  26. سیروس غنی، بر آمدن رضاخان، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نیلوفر، 1377.
  27. فریدون آدمیت، ایدئولوژی نهضت مشروطه، ج۱، تهران، انتشارات روشنفکران، چاپ اول، ۱۳۵۵.
  28. ملک‌الشعراء بهار، مختصر تاریخ احزاب سیاسی در ایران، ج۲، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
  29. ملک‌الشعرای بهار، تاریخ احزاب سیاسی، ج 1، تهران، امیرکبیر، 1379.
  30. مهدی قلی‌خان هدایت، خاطرات و خطرات، تهران، زوار، 1375.
  31. مهدی ملکزاده، تاریخ انقلا‌ب مشروطه، ج3، تهران، علمی، 1371.
  32. یحیی دولت‌آبادی، حیات یحیی، ج۴، تهران، انتشارات عطار و فردوسی، چاپ پنجم، ۱۳۷۱.
  33. آنتونی آربلاستر. «مردم‌سالاری» ترجمه: حسن مرتضوی، تهران: آشیان، 1379.
  34. دین و دموکراسی، صادقی رشاد، کتاب نقد.
  35. Ashcraft, Richard (ed.): John Locke: Critical Assessments . London: Routledge, 1991
  36. A. Barak,The Judge in a Democracy, Princeton University Press, 2006, p. 27