بررسی وضعیت مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری دوره اول و دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه تبریز

2 دبیر آموزش و پرورش

چکیده

در نخستین سال های پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران ریاست جمهوری ابوالحسن بنی صدر و محمد علی رجایی، نبض سیاسی کشور دچار شدت و ضعف گردید و حوادثی در جامعه به وجود آمد که همگان را بهت زده و غافلگیر کرد. بررسی وضعیت مشارکت سیاسی در دوره اول و دوم انتخابات ریاست جمهوری هدف این مقاله است. سؤال اصلی، چه عواملی بر مشارکت سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری دوره اول و دوم اثرگذار بوده است؟ از الگوی نظری نوریس به مثابه چارچوب نظری استفاده شده است. یافته‌ها و نتایج تحقیق بیانگر آن است که از بین عوامل اثرگذار بررسی شده در مشارکت سیاسی، نابسامانی‌های اوایل انقلاب، دیدگاه‌های بنی‌صدر در مورد مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و موضع گیری در مقابل آمریکا و خوش اقبالی وی در حذف خودبه‌خودی رقبای اصلی اثرگذاری بیشتر داشته‌ است. از عوامل مؤثر در مشارکت سیاسی دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری، سابقه مبارزاتی محمدعلی رجایی در قبل و عملکرد ایشان در مسئولیت های بعد از انقلاب، دیدگاه های وی در زمینه مسایل گوناگون و خصوصیات فردی او همچون ساده زیستی، قانون گرایی و عدالت محوری بوده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the situation of political participation in the Islamic Republic of Iran with emphasis on the first and second presidential elections

نویسندگان [English]

  • hosein ahmadisefidan 1
  • zahra nasirzadeh 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Sciences,University of Tabriz
2 Secretary of Education
چکیده [English]

In the first years of the victory of the Islamic Revolution and during the presidencies of Abolhassan Bani Sadr and Mohammad Ali Rajaei, the political pulse of the country intensified and weakened, and events took place in the society that astonished and surprised everyone. The purpose of this article is to examine the situation of political participation in the first and second rounds of the presidential elections. The main question is, what factors have influenced the political participation in the first and second presidential elections? Norris' theoretical model has been used as a theoretical framework. Findings and results of the study indicate that among the influential factors studied in political participation, the unrest of the early revolution, Bani Sadr's views on various political, economic, cultural issues and stance against the United States and his good fortune in spontaneously eliminating the main competitors more effective had. Among the influential factors in the political participation of the second presidential election, Mohammad Ali Rajaee's campaign history before and his performance in post-revolutionary responsibilities, his views on various issues and his personal characteristics such as simplicity, legalism and justice have been central

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Participation
  • Presidential Elections
  • Islamic Revolution
  • Bani Sadr
  • Rajaei
  • احمدی سفیدان،حسین و نصیرزاده، زهرا(1399)،بررسی وضعیت مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران در دولت های نهم و دهم،فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست متعالیه،سال 8،شماره 29.
  • اکرمی ، ک (1378) ، رجایی مرد خدا عاشق مردم و مطیع قانون ، رجایی رجایی بود ، مجموعه مقالات ، استانداری قزوین.
  • ایوبی، ح (۱۳۷۷)، مشارکت سیاسی در ایران، تجربه‌ای خشونت‌بار و پرهزینه در مجموعه مقالات جمهوریت و انقلاب اسلامی، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  • بنی‌صدر، ا (۱۳۹۶)، انقلاب، انتشارات انقلاب اسلامی.
  • پرگاری، ص و پورآرین، ف و جوان، م (۱۳۹۹)، تعامل و تقابل بنی‌صدر با مجلس بر سر انتخاب نخست‌وزیر و کابینه، گنجینه اسناد، 30.
  • پناهی، م (۱۳۷۸)،بررسی زمینه‌ها و اهداف انقلاب اسلامی بر اساس شعارهای انقلاب، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره ۱۱ و ۱۲.
  • تبریز نیا، ح (۱۳۷۱)، علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران، تهران، مرکز نشر بین‌الملل.
  • خواجه سروری، غ و جعفرپور کلوری، ر (۱۳۹۲)، بررسی تطبیقی مشارکت سیاسی در دو دوره پهلوی و جمهوریت اسلامی، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال ۱۱، شماره ۴۰.
  • دفروئزو، جیمز (1379)، انقلاب اسلامی از چشم‌انداز نظری، مترجم: حمیرا مشیرزاده، تهران، شابک.
  • راعی، س (۱۳۸۸)، شهید رجایی از ریاست جمهوری تا شهادت، خبرگزاری فارس روزنامه‌ها.
  • رحمت الهی، ح و آقامحمد آقایی، ا (۱۳۹۲)، درآمدی بر نقش دولت در فرآیند مشارکت‌پذیری مردم، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره پنجم، شماره سوم.
  • زنگویی، م (۱۳۹۷)، کاوشی بر مشارکت سیاسی در ایران، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره ۴، شماره ۲.
  • سنجابی، ک (۱۳۸۱)، خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی، تهران، صدای معاصر.
  • سید امامی،ک وعبدالمطلب،ع(1388)،عوامل موثر بر مشارکت شهرونداندر انتخابات ریاست جمهوری و مجلس،پزوهش نامه علوم سیاسی،سال4،شماره 4.
  • شادلو، ع (1396)، سودای جمهوری، اندیشه، زمانه و ناگفته‌های تاریخی اولین رئیس‌جمهور ایران، تهران، وزرا.
  • شاه علی، ا و اسدی، م سلیم بیگی، ح (۱۳۹۹)، تحلیل مضمونی توسعه سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی ایران، سال سوم، پاییز ۹۹.
  • شهبازی، م (۱۳۸۰)، تقدیر مردم سالاری ایرانی، تهران، انتشارات روزنه
  • عسگری راد ، ه (۱۳۷۸) خاطراتی از شهید رجایی ، تربیت ،جلد دوم ، تهران.
  • علی بابایی، د (۱۳۸۲)، بیست و پنج سال در ایران چه گذشت، انتشارات امید فردا، جلد ۱ و ۲ و ۳.
  • فیرحی ، د (1385) ، مفهوم مشارکت سیاسی،فصلنامه علوم سیاسی،تابستان،شماره اول.
  • ملکی، ع (۱۳۹۹)، مبانی مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاست متعالیه، سال 8، شماره ۳۰.
  • نراقی، ا (۱۳۷۲)، نخبگان سیاسی در ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سخن.
  • نمازی ، ه (۱۳۹۹) ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، کد خبر 6180 ، 18 شهریور
  • نوریس،پیپا(1385)،مهندسی انتخابات،ترجمه دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسیوزارت کشور،سیاست داخلی،سال1،شماره1.
  • کیهان، ۲۹ دی ماه ۱۳۵۸
  • روز نامه کیهان،
  • روزنامه اطلاعات
  • روزنامه انقلاب اسلامی
  • روزنامه جمهوری اسلامی
  • روزنامه همشهری

خبرگزاری‌ها

  • خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۳ شهریور ۱۳۹۸، کد خبر: 83449616.
  • خبرگزاری جمهوری اسلامی، 6 اردیبهشت ۱۳۹۶
  • رجانیوز (۱۳۹۵) کد خبر: 253409
  • مصاحبه محمدعلی رجایی با مجله پیام انقلاب، شماره ۲۵، 11/11/1359
  • مصاحبه با علی اکبر معین فر، هفته نامه تجارت فردا، ش 74 بهمن 1392
  • مصاحبه با محمد جواد مظفر، هفته نامه صدا، ش 120، تیر 1396
  • مصاحبه مطبوعاتی محمدعلی رجایی با روزنامه اطلاعات، 30/7/1359
  • مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کد خبر: 6180
  • خبرگزاری تسنیم، 5/6/1399
  • دفتر تحقیقات و انتشارات روابط عمومی نخست‌وزیری (۱۳۶۰).
  • هیأت تحریریه واحد فرهنگی بنیاد شهید (۱۳۶۲).
  • مجله سروش (۱۳۶۰).
  • پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس (۱۳۶۲).