قواعد فهم تحولات سیاسی جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علو م سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

جمهوری اسلامی در طول چهار دهۀ گذشته، دوره‌های مختلفی را تجربه کرده و چهره‌های متفاوتی از خود بروز داده است. با تغییر هر رئیس دولت- مجریه، جمهوری اسلامی مواجه با یک تغییر اساسی در سیاستهای کلان خود شده و تصور تغییرات ماهیتی در جمهوری اسلامی را دامن زده است. از این منظر، فهم منطق تحولات سیاسی جمهوری سلامی به عنوان یک موضوع مطالعاتی، جالب توجه استه، این سؤال مطرح است که: چه منطقی بر تحولات جمهوری اسلامی حاکم است و چگونه می‌توان همۀ فراز و نشیب‌های آن را زیر یک عنوان و در چارچوب یک نظم سیاسی توضیح داد؟

برای فهم تحولات سیاسی- اجتماعی ایرانِ معاصر، برخی نظریه‌ها و الگوهای نظری وجود دارد؛ اما به لحاظ تفاوت و تغییرات ناشی از انقلاب اسلامی، برای تحلیل تحولات سیاسی دورة جمهوری اسلامی نیازمند چارچوب‌ها و قواعد دیگری مبتنی بر تجربة تاریخی ایران و عملکرد جمهوری اسلامی هستیم. به نظر می-رسد با توسل به منطق حاکم بر تحولات سیاسی جمهوری، می‌توان فراز و نشیب‌های این چهار دهه را ذیل یک چارچوب قرار داد.

از این نظر، تحولات سیاسی جمهوری اسلامی، به جامعه شناسی تحولات ایران در دورۀ معاصر و نیز ماهیت جمهوری اسلامی بر می‌گردد. جمهوری اسلامی، علاوه بر اینکه محصول مستقیم یک انقلاب اجتماعی است، تداوم تاریخی ایران را پشتوانۀ خود دارد. درواقع، جمهوری اسلامی پدیده‌ای کاملاً جدید و منحصر بفرد نیست و با توجه به عقبه و سابقۀ آن و براساس تجربۀ تاریخی، قواعدی قابل توضیح برای فهم تحولات سیاسی آن وجود دارد. ضمن اینکه به عنوان یک نظام سیاسی بشری، بخشی از قواعد ماهیتی حاکم بر هر نظام سیاسی دیگر را نیز یدک می‌کشد و قیام به ایفای وظایف ضروری، ضامن بقا و تعادل نظام است.

کلمات کلیدی: الگوهای رأی‌دهی، قواعد فهم، تحولات سیاسی، جمهوری اسلامی، انتخابات

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rules of understanding Islamic Republican political developments

نویسنده [English]

  • Mohammad Shafieefar
Depatement of Political Science Fculty of Law & Political Science university of Tehran
چکیده [English]

Islamic Republic of Iran has experienced different periods and distinct aspects during the last four decades. Following the change of each head of government, the Islamic Republic has faced a fundamental change in its macro-policies in which has fueled the perception of substantial changes in the Islamic Republic. From this perspective, understanding the logic of the political developments of the Islamic Republic has been a dilemma, and the question is that: what analytical pattern governs the developments of the Islamic Republic and how can all its ups and downs be Explained under one heading and within the framework of a political system?

It seems that with emphsizing on the historical experience of Iran and the performance of the Islamic Republic of Iran, the political developments of the Islamic republic, and the ups and downs of these four decades can be analyzed and placed under one framework.

From this point of view, the political developments of the Islamic Republic, reffers to the sociology of developments in contemporary Iran and also to the nature of the Islamic Republic. The Islamic Republic, in addition, is a direct product of a social revolution. In fact, the Islamic Republic is not a completely new and unique phenomenon, and based on its historical experience, there are rules for understanding its political developments.



Keywords: Voting Patterns, Rules of Understanding, Political Developments, Islamic Republic of Iran, Election

کلیدواژه‌ها [English]

  • Voting Patterns
  • Rules of Understanding
  • Political Developments
  • Islamic Republic of Iran
  • Election
  1. امینی، پرویز (1389)؛ جامعه شناسی 22 خرداد: دهمین دورة انتخابات ریاست جمهوری در آینة واقعیت؛ تهران: ساقی.
  2. ایوبی، حجت­الله (1377 الف)؛ «تحلیل رفتار انتخاباتی رأی دهندگان 1»، اطلاعات سیاسی_اقتصادی، شماره 135-136 (آذر و دی)، صص16-27.
  3. ایوبی، حجت­الله 1377ب؛ «تحلیل رفتار انتخاباتی رأی دهندگان 2»، اطلاعات سیاسی_اقتصادی، و شمارة 137-138 (بهمن و اسفند)، صص100-111.
  4. بشیریه، حسین (1381) جامعه شناسی سیاسی ایران؛ دورة جمهوری اسلامی. تهران: گام نو.
  5. ------- و حسین قاضیان (1380)؛ «بررسی تحلیلی مفهوم شکاف­های اجتماعی»؛ پژوهشنامة علوم انسانی؛ شماره 30 (تابستان).
  6. پناهی، محمدحسین (1387)؛ «انقلاب اسلامی و انقلاب در نظریه­ها». فصلنامة علوم اجتماعی. شماره­های 42 و 43 (پاییز و زمستان).
  7. ----------. (1385)؛ «اثر انقلاب اسلامی ایران در نظریه­های وقوع انقلاب»، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال هشتم، شماره 21 (پاییز و زمستان).
  8. ---------- (1383)؛ جامعه‏شناسی شعارهای انقلاب اسلامی؛ تهران: نشر علم.
  9. دورماگن، ژان­ایو و دانیل موشار (1389)؛ مبانی جامعه شناسی سیاسی، ترجمة عبدالحسین نیک­گهر. تهران: آگه.
  10. رجایی، فرهنگ (1372)؛ «درآمدی نظری در باب افکار سیاسی و اجتماعی در ایران سده چهاردهم هجری شمسی»، مجله تحقیقات تاریخی، شماره 8 (بهار).
  11. رمضانی، روح‌الله (1380)؛ چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب. تهران، نشر نی، چاپ اول.
  12. روشه، گی (1376)؛ جامعه‌شناسی تالکوت‌پارسونز؛ ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر؛ تهران: نشر تبیان.
  13. شفیعی­فر، محمد (1391)؛ انقلاب اسلامی؛ ماهیت، زمینه­ها و پیامدها؛ قم: دفتر نشر معارف.
  14. عبدالله، عبدالمطلب (1391)؛ تحلیل رفتار رأی­دهی در ایران (مطالعة موردی: شهروندان تهرانی در انتخابات سال 1388-1387)؛ تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  15. فوران، جان (1392)؛ مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی. ترجمه احمد تدین. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
  16. کاتوزیان، محمّدعلی(همایون) (1392)؛ ایرانیان: تاریخ باستان، میانه، و امروز ایران، ترجمۀ حسین شهیدی.
  17. کدی، ر. نیکی (1377)؛ «مطالعه تطبیقی انقلاب­های ایران» ترجمة فردین قریشی در: پژوهشنامة متین؛ سال اول، شمارة 1 (زمستان)؛ صص291-318.
  18. کریمی(مله) علی و وحید ذوالفقاری (1398)؛ درآمدی برجامعه‌شناسی سیاسی رفتار رأی­دهی. تهران: انتشارات نگاه معاصر.
  19. کوئن، بروس (1391)؛ مبانی جامعه شناسی؛ ترجمة غلامعباس توسلی و رضا فاضل؛ تهران: سمت.
  20. گیدنز، آنتونی (1385)؛ جامعه شناسی؛ ترجمة منوچهر صبوری آشتیانی؛ تهران: نشر نی، چاپ هجدهم.
  21. لازارسفلد، پل‌فلیکس و برنارد برلسون و هیزل گودت (1382)؛ انتخاب مردم؛ مردم چگونه در انتخابات ریاست جمهوری تصمیم می­گیرند، ترجمة محمدرضا رستمی. تهران: تبلور.
  22. نجف­زاده، مهدی (1395)؛ جابجایی دو انقلاب؛ چرخش­های امر دینی در جامعۀ ایران. تهران: انتشارات تیسا.
  23. همیلتون، پیتر (1374)؛ تالکوت‌پارسونز. ترجمه علی برزگر؛ تهران: نشر مرندیز.