بیانیه گام دوم انقلاب: مبانی نظری و شاخص های «جامعه اسلامی» در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، ایران

چکیده

رهبر معظم انقلاب در 22 بهمن 1397 از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی رونمایی و از آن به عنوان سندی برای تمدن سازی اسلامی یاد کردند. یکی از مقدمات شکل گیری این تمدن اسلامی عبور از مرحله جامعه اسلامی است. مفهوم شناسی جامعه اسلامی و فهم مبانی نظری آن از دو جهت اهمیت دارد: اولا اینکه این مفهوم، یکی از وجوه تمایز و تشخصِ این جامعه با سایر جوامع است. ثانیا در مراحل پنج گانه رسیدن به تمدن اسلامی که از سوی آیت الله خامنه ای ترسیم شده، جامعه اسلامی به عنوان چهارمین موقف از مواقف تمدن سازی، از اهمیت بالایی برخوردار است. پرسش بنیادین پژوهش حاضر این است که مهم ترین مولفه هایِ مبناییِ تاثیر گذار بر تلقی آیت الله خامنه ای از جامعه اسلامی کدام اند و نحوه ی این تاثیرگذاری چگونه است؟ برای فهم این تلقی خاص و نیز کشف جایگاه جامعه اسلامی در منظومه فکری ایشان، لازم است بنیادهای پیشینیِ جامعه اسلامی در نگاه معظم له فهم شود. فرضیه این نوشتار این است که مبانی پیشینیِ اندیشه ای آیت الله خامنه ای، تاثیر تعیین کننده ای بر تلقی و نوع نگاه ایشان به جامعه اسلامی دارد. یافته های مقاله که بر اساس رهیافت تفسیری و روش تحلیل کیفی به دست آمده؛ نشان می دهد که بنیادهای نظری «هستی شناسی اسلامی»، »معرفت شناسی اسلامی» و «انسان شناسی اسلامی»، تاثیر خاصی بر شاخص های جامعه اسلامی در نگرش آیت الله خامنه ای دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Statement of the second step of the revolution: Theoretical foundations and indicators of "Islamic society" in Ayatollah Khamenei's political thought

نویسندگان [English]

  • MOHAMMAD KAMALIZADEH 1
  • ALI BAGHERI DOLATABADI 2
1 Department of Political science, Institute for Humanities and Social Studies, Tehran, Iran
2 Department of Political science, University of Yasouj, Yasouj, Iran,
چکیده [English]

The concept of Islamic society and its theoretical foundations in this article are important in at least from two dimensions: First, this concept is one of the ways to differentiate it from other societies (such as liberal society, communist society, or even non-Islamic religious communities). Secondly, in the five stages of attaining Islamic civilization (Islamic Revolution, Islamic system, Islamic State, Islamic society and Islamic civilization) depicted by Ayatollah Ali Khamenei, Islamic society as the fourth stage of civilization is very important. The main question of the present study is what are the most important fundamental factors influencing Ayatollah Ali Khamenei's view of Islamic society and How does this affect it? In order to understand this particular notion and to discover the position of Islamic society in Khamenei's intellectual system, it is necessary to understand the a priori foundations of Islamic society in his views. The hypothesis of this paper is that Ayatollah Ali Khamenei's a priori thoughts foundations have a decisive impact on his perception and attitude towards Islamic society. The findings of this study – have gained by descriptive-analytical methods- show that the four fundamental concepts of "Tawhid (monotheism)", "Velayat (guardianship)", "Islamic ontology" and "Islamic anthropology" have a particular effect on the formation of the position of Islamic society in Ayatollah Khamenei's attitude.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Society
  • Ayatollah Ali Khamenei
  • Tawhid
  • Velayat
  • Anthropology
  • افتخاری، اصغر(1392)، «مفهوم سیاست در مکتب رضوی»، فصلنامه فرهنگ رضوی، دوره 3، شماره 1،صص 7-27.
  • اشرفی، اکبر؛ علیزاده سیلاب، قدسی (1395)، «ولایت مطلقه فقیه در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی. دوره 4، شماره6، صص23-50.
  • آیت الله خامنه ای، سید علی(10/10/1373)، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام به مناسبت عید سعید مبعث، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1345
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (14/1/1398)، بیانات در دیدار مسئولان و سفرای کشورهای اسلامی، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1345&npt=7
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (22/7/1382)، بیانات در دیدار دانشجویان زنجان، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3199
  • آیت الله خامنه ای، سید علی(10/4/1370)، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام ، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2469
  • آیت الله خامنه ای، سید علی(12/9/1379)، بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17086
  • آیت الله خامنه ای، سید علی(16/7/1369)، در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام، عید غدیر، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=3199
  • آیت الله خامنه ای، سید علی(25/2/1386)، بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2114&npt=7
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (30/1/1393)، بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده کشور، قابل دسترس در وب سایت: http://farsi.khamenei.ir/newspart
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (8/10/1394)، بیانات در دیدار مسوولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، قابل دسترس: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2634&
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (16/7/1369)، بیانات در دیدار مسوولان کشوری و لشکری و میهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت اسلامی، قابل دسترس: http://farsi.khamenei.ir/newspart-print?
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (1/7/1370)، «وحدت شیعه و سنی»، بیانات در دیدار اعضای شورای عالی مجمع تقریب مذاهب اسلامی، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-print?tid=14195
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (20/8/1385)، «عدالت و پیشرفت»، بیانات در دیدار مردم شاهرود، قبال دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=3366&nt
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (20/12/1392)، «عدالت اجتماعی»، بیانات در جلسه تبیین سیاست های اقتصاد مقاومتی، قابل دسترس در : http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=25795&
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (5/9/1375)، دیدار اقشار مختلف مردم و مسوولان و کارگزاران دستگاه ها، قابل دسترس در: https://www.leader.ir/fa/content/1357/
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (29/9/1374)، «برپایی عدالت اجتماعی اساس جامعه نظام جمهوری اسلامی»، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، قابل دسترس: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?sid=57
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (12/7/1391)، بیانات در اجتماع مردم اسفراین، قابل دسترس در: https://www.leader.ir/fa/speech/9975
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (23/7/1391)، بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی، قابل دسترس در: https://www.leader.ir/fa/speech/9985
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (26/7/1391)، سبک زندگی، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/audio-content?id=21344
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (6/1/1385)، «جامعه، اخلاق اسلامی، بعثت پیامبر اسلام»، بیانات در دیدار بسیجیان، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3029
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (29/6/1388)، «آراستگی به فضائل اخلاقی»، خطبه های نماز عید سعید فطر، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3029
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (2/6/1387)، «جنبش عدالتخواهی»، بیانات در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیات دولت، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1668
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (18/2/1384)، بیانات در دیدار مردم شهرستان رفسنجان، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3288
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (30/2/1398)، «هویت ملی»، بیانات در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1679
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (22/11/1397)، بیانیه گام دوم انقلاب، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673
  • آیت الله خامنه ای، سید علی (14/3/1394)، بیانات در مراسم بیست و ششمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی رحمه‌الله، قابل دسترس در:29914 https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=
  •  باقری دولت آبادی، علی؛ شفیعی، محسن (1393)، از هاشمی تا روحانی: بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه انگاری، تهران: تیسا.
  • بانکی پور، امیرحسین قماشچی، احمد (1380)، تعلیم و تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری، تهران: تربیت اسلامی.
  • بنتون، تد؛ کرایب، یان (1384)، فلسفه علوم اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی پرست و محمود متحد، تهران: آگه.
  • جاویدی، رقیه؛ بهروزی لک، غلامرضا (1395)، «شاخص های نظام سیاسی مطلوب از دیدگاه امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای»، فصلنامه سیاست متعالیه. سال 13، شماره 1، صص 83-102.
  • خسروپناه و همکاران(1396)، منظومه فکری حضرت آیت الله خامنه ای. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • خان محمدی، هادی؛ کشاورزیان، محمد مهدی (1398)، «اخلاق کارگزاران از منظر مقام معظم رهبری»، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، قابل دسترس در: http://www.olgou.org/publication
  • سمیعی اصفهانی، علیرضا، رفیعی قهساره، ابوذر؛ نوری، نسیبه (1394)، «ابعاد، مؤلفه‎ها و تهدیدات هویت اسلامی در اندیشة مقام معظم رهبری»، مطالعات انقلاب اسلامی. سال 13، شماره 42، صص 27-44
  • شاو، برنارد جورج؛ صدیقی، عبدالعظیم (1351)، اسلام، دین آینده جهان، ترجمه هادی خسروشاهی، قم: انتشارات نسل جوان.
  • شمس، منصور (۱۳۸۷)، آشنایی با معرفت‌شناسی، تهران: نشر طرح نو.
  • شفیعی، احمد؛ نیک بین، عبدالعزیز (1394)، «مؤلفه‎های کارآمدی نظام دینی در اندیشة مقام معظم رهبری»، جستارهای سیاسی معاصر، سال 15، شماره 6، صص 75-97.
  • صادقی فسائی، سهیلا؛ ناصری راد، محسن (1390)، «عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و روش»، مجله مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال 5، شماره 2، صص 78-98.
  • عینی زاده، محمد؛ مودب، سید رضا (1396)، « نظام سازی در نگاه تفسیری آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله)»، مطالعات قران و حدیث، سال 21، شماره 1، صص 153-175.
  • لک زایی، شریف و لک زایی، رضا (1395)، «انسان و جامعه در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای»، فصلنامه سیاست متعالیه، سال 15، شماره 4، صص 63-81.
  • لک زایی، نجف؛ جاویدی، رقیه (1397)، «نظریه دولت در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 81، شماره 1، صص 145-166.
  • مطهری، مرتضی(1391)، توحید، تهران: انتشارات صدرا.
  • معینی پور، مسعود؛ عبدالله نسب، محمدرضا (1395)، «رابطه ی ولایت و جمهوریت در اندیشه ی سیاسی آیت الله خامنه ای»، فصلنامه سیاست متعالیه، دوره 15، شماره 1، صص 83-100.
  • منوچهری، عباس (1390)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت، چاپ سوم.
  • نوری، عباس (1397)، «ماهیت دولت اسلامی در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه حکومت اسلامی، دوره 90، شماره 1، صص 135-164.
  • نعیمیان، ذبیح­الله (1389)، بنیادشناسی و زمینه شناسی عقلانیت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  • های، کالین (1385)، درآمدی انتقادی