نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید جهانگیری ¹
• ابوالقاسم طاهری ²
• علیرضا ازغندی ²
• احمد ساعی ³

¹ دانشجوی دکترای تخصصی علوم سیاسی گرایش مسائل ایران واحد علوم و تحقیقات تهران

² استاد علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات تهران

³ دانشیار علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

سقوط حکومت پهلوی دوم از زوایای مختلف و در چارچوب نظریه‌‌های گوناگون بررسی شده است.  از جمله رویکردها در این زمینه، رابطه میان فرایند توسعه در این دوره و سقوط این حکومت است.  نوسازی و مدرنیزاسیون متاثر از الگوهای غربی و متکی به سیاست‌های آمرانه محمدرضا شاه پهلوی از دهه 40 شمسی به بعد، نگرانی فزاینده گروه‌ها و اقشار مدافع فرهنگ و سنت اسلامی را برانگیخت.  ایران به عنوان کشوری در حال توسعه و با اقتصادی تک محصـولی، بـه خصوص پس از کودتای 28 مرداد سال 1332 به بعد، دولتی رانتی دانسته شد.  این امر باعث شده که دولت تحصیلدار بـا توجـه بـه سازوکارهای غیرواقعی و بدون توجه به منافع سایر طبقات در مافوق آن‌ها قرار داشته باشد با ورود نفـت و مـدیریت نفتی، دولت تحصیلدار در ایران برای پشتیبانی و مشروعیت کارکردی دست به طبقه سازی بویژه طبقه متوسـط کـه از لحـاظ مـالی مستقل نبوده، زده است. این پروسه باعث شده که طبقات در برابر دولت حقی نداشته باشند و نتوانند دولت را به چالش بکشند. لـذا پرسش نوشتار حاضر این است که: دولت رانتیر چه نقشی در پیدایش، گسترش و ساخت طبقه متوسـط جدیـد داشـته اسـت؟ ماهیت دولت تحصیلدار به گونه‌ای است که در آن جامعه وزنه‌ی قابل اعتنایی به‌شمار نمـی‌رود چـرا کـه دولـت در سـایه‌ی دریافـت رانت‌ها از خارج دیگر به منابع داخلی درآمد (مالیات‌ها، عوارض و …. ) احساس نیاز نمی‌کند.  این باعث می‌شود دولت قـدرت انحصـاری کسب کند و نیازی به دخالت دادن گروه‌ها و طبقات مختلف در قدرت نبیند.

کلیدواژه‌ها

• دولت رانتیر
• نوسازی
• توسعه سیاسی
• طبقه متوسط جدید
• پهلوی دوم

عنوان مقاله [English]

Rentier's State, the New Middle Class and Political Instability in the Second Pahlavi Era

نویسندگان [English]

• saeed jahangiri ¹
• Abolghassem Taheri ²
• Alireza Azghandi ²
• Ahmad Saei ³

¹ Ph.D. student of political science - Iran's affairs Science and Research Branch of Tehran

² Professor of Political Science, Tehran Science and Research Branch

³ Associate Professor of Political Sciences, Tehran Science and Research Branch

چکیده [English]

The collapse of the second Pahlavi regime has been examined from various outlooks and within the framework of various theories. Among the approaches in this regard, is the relationship between the development process in this period and the collapse of this government. Renovation and modernization influenced by western patterns and its reliance on Mohammad Reza Shah Pahlavi's policy of the 1960s and later, raised the increasing concern of groups and strata of the defender of Islamic culture and tradition. Iran, as a developing country, was considered a Rentier state with a single-product economy, especially after the coup of August 19, 1953. This has led the collector state to pay attention to unrealistic mechanisms, regardless of the interests of the other classes stayed above them.
Along with the introduction of oil and oil management, the collector state in Iran, for getting the needed support and functional legitimacy, begun to classify, especially the middle class, from It has not been financially independent. This process has prevented the classes from having right and could not challenge the state. Therefore, the present paper's question is: What role has the rentier state played in the emergence, expansion and construction of the new middle class? The nature of the collector state is such that does not count on the society as a significant weight because the government by getting rents from abroad, does not feel any need to other sources (taxes, duties, etc.). This will give the government a monopoly power and do not sense the requirement to the participations of various groups and classes in power.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Rentier State
• Modernization
• Political Development
• New Middle Class
• Second Pahlavi