آزمون‌پذیری نظریه انقلاب اجتماعی با انقلاب‌های مصر و تونس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانشجوی دکتری تاریخ انقلا باسلامی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

تحولات بزرگی که در چند سال اخیر در جهان عرب اتفاق افتاد و پس­لرزه­های آن همچنان ادامه دارد، توجه بسیاری از محققان و تحلیل­گران در حوزه انقلاب­ها را به خود جلب کرده است. در این میان نظریه­های ساختارگرایانه از مهم­ترین رویکردهای پژوهشگران در تبیین انقلاب­ها است. در میان این نظریه­ها،‌ نظریه انقلاب اجتماعی در کتاب«دولت­ها و انقلاب­های اجتماعی» مشهورترین نمونه در میان نسل سوم نظریه­های انقلاب می­باشد. اما با توجه به آنچه که اسکاچپول اذعان دارد،‌ نظریه وی توانایی تبیین انقلاب ایران را ندارد. از اینرو سؤالی که ایجاد می­شود این است که آیا اسکاچپول باید تنها نظریه­اش را در مورد ایران تغییر دهد یا خیر و این نظریه توانایی تبیین سایر انقلاب­های جهان اسلام را دارد. بنابراین هدف مقاله، «مقایسه انقلاب­های مصر، تونس» بر اساس نظریه انقلاب اجتماعی است. سؤال اصلی این مقاله این است که آیا نظریه انقلاب اجتماعی قابلیت تبیین انقلاب­های مصر و تونس را دارد؟ فرضیه مقاله این است که نظریه انقلاب اجتماعی نه تنها توانایی تببین انقلاب ایران را ندارد بلکه این امر در مورد سایر انقلاب­های جهان اسلام نیز صدق می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Testability of Social Revolution Theory in Egyptian and Tunisian Revolutions

نویسندگان [English]

  • mohammad harati 1
  • toran mansory 2
1 adsf
2 university student at bu ali sina university
چکیده [English]

Over the last few years, some great developments have taken place in the Arab world and the aftershocks remain to entice the attention of many revolutionary scholars and analysts. Structuralist theories are among the most significant approaches of scholars in explaining revolutions. Among these theories, social revolution theory is the most famous example of the third generation of revolutionary theories which have been introduced "States and Social Revolutions" by Skocpol. But according to what Skocpol acknowledges, her theory is incapable of explaining the Iranian revolution. The question that arises is, therefore, whether or not Skocpol should change her theory about Iran alone, and her theory has the potential to explain other revolutions in the Muslim world. The purpose of the paper is therefore to "compare the revolutions of Egypt and Tunisia" according to the theory of social revolution. The main question in this article is whether social revolution theory can explain the revolutions of Egypt and Tunisia. The hypothesis of the article is that the theory of social revolution not only has not the ability to explain the Iranian revolution, but it cannot also explain other revolutions in the Islamic world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theory of Social Revolution
  • Egyptian Revolution
  • Tunisian Revolution
  1. ابراهیمی، نبی­اله (1390)، تاثیر شبکه­های اجتماعی و کانال­های ماهواره­ای در وقوع و تکوین انقلاب­های عربی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 14، شماره2 (مسلسل52)، تابستان.
  2. ابوالحسن شیرازی، حبیب­اله، رسولی، مینا (1390). کالبدشکافی جنبش مصر، دانشنامه، بهار، شماره 80.
  3. اسکاچپول، تدا (1376). دولت­ها و انقلاب­های اجتماعی، ترجمه مجید روئین تن، تهران: سروش.
  4. اسکاچپول، تدا (1382)، دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، ترجمه محمدتقی دلفروز، شماره 19.
  5. بصیری، محمدعلی (1391)، بررسی تطبیقی گفتمان اسلامی در انقلاب ایران (1357) و مصر (2011)، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی،‌ سال ششم، شماره 20،‌ پاییز.
  6. پورسعید، فرزاد (1392)، بیداری اسلامی در جهان عرب؛ مطالعات نظری موردی، تهران:‌ پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  7. تونس (1387)، بی­نا، تهران:‌ موسسه تحقیقاتی آینده­سازان نور.
  8. جعفرزاده، حسن و بویه، چمران (1396)، «بررسی و تحلیل نقش‌آفرینی قوم عرب خوزستان در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 3، شماره 4، زمستان، صص 127-149.
  9. جمعی از نویسندگان (1391)، بیداری اسلامی و تحولات منطقه­ای، تهران:‌ دانشگاه امام صادق(ع)
  10. جمعی از نویسندگان اسلام (1393)، اسلام سیاسی در تونس، ترجمه مصطفی اسماعیلی و مهدی عوض­پور، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)
  11. جوانپور، عزیز و میرقاسم بنی هاشمی (1390)، جنبش­های انقلابی عربی؛ چشم­اندازها و چالش­های الگوی نوین دولت، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 14، شماره 52، تابستان.
  12. حاجی ناصری، سعید، اسدی حقیقی، سید ابراهیم (1391). واکاوی نقش طبقه متوسط جدید در جنبش اجتماعی مصر، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره 4.
  13. دارا، جلیل و خاکی، محسن (1397). جایگاه شبکه مسلمانان میانه‌رو در اعمال قدرت نرم آمریکا؛ با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 8(شماره 1)، 56-77.
  14. دارا، جلیل، کرمی، مصطفی (1394). مقایسه انقلاب اسلامی ایرن و انقلاب سیاسی 2011 مصر در پرتو بررسی دو جریان روحانیت ایران و اخوان­المسلمین مصر، پژوهش­های راهبردی سیاست، شماره 14، سال چهارم.
  15. دهقانی فیروز آبادی،‌ سید جلال و سجاد محسنی (1391)، علل و عوامل بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا (مطالعه موردی تونس،‌ مصر،‌ لیبی و یمن)، مجله سیاست دفاعی،‌ سال بیستم،‌ شماره 80، پائیز.
  16. ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397)، مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 8(شماره 2)، 127-154.
  17. رافعی، ابوالفضل (1390)، بیداری اسلامی در تونس، تهران: مرکز اسناد و مطالعات راهبردی فلسطین و خاورمیانه جمعیت دفاع از ملت فلسطین.
  18. زکریا، فرید (1389)، ریشه­های انقلاب مصر، مهرنامه، شماره 9، اسفند.
  19. عظیمی دولت­آبادی، امیر (1396). انقلاب در کشورهای عربی، تهران: پژوهشکده امام خمینی(ره).
  20. فراتی، عبدالوهاب (1377). رهیافت­های نظری بر انقلاب اسلامی، بی­جا:‌ معاونت امور اساتیدو دروس معارف اسلامی
  21. فوزی تویسرکانی، یحیی، هاشمی، سیدعباس (1393). جنبش­های اسلام­گرای مصر: بررسی منطقه­ ای، تهران:‌ پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، معاونت پژوهشی.
  22. فیروزکلائی،‌عبدالکریم (1394). تحلیلی بر مهم­ترین علل شکل­گیری قیام مردمی تونس از منظر اقتصاد سیاسی 2011-2010،‌ فصلنامه پژوهش­های منطقه­ ای،‌ شماره 8،‌ تابستان.
  23. قاسمی، محمدعلی (1391)، پدرسالاری جدید؛ تأملاتی در تعامل دولت و شهروندان در قیام­های 2011 جهان عرب، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، شماره 1، بهار.
  24. کشاورز شکری، عباس (1381). نظریه تدا اسکاچپول و انقلاب اسلامی، پژوهشنامه متین، شماره 17.
  25. کشاورز شکری، عباس، عابدینی نجف­ آبادی، الهه (1394). آسیب­پذیری­های دولت حسنی مبارک و بسیج انقلابی در مصر، مجله جامعه شناسی جهان اسلام، سال 3، شماره 6.
  26. گلدستون، جک (1387)، انقلاب­ها در دیکتاتوری مدرن، در مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب­ها، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران:‌ کویر.
  27. گلرو،‌ عباس (1385)،‌ بررسی مقایسه­ای اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران و مصر بر مبنای رابطه این دو کشور با آمریکا،‌ مطالعات افریقا،‌ سال یازدهم،‌ شماره 2.
  28. لیتل،‌ دانیل (1373). تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفه علم الاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  29. مسعودنیا، حسین (1391)، بررسی عوامل سقوط حسنی مبارک و چشم انداز تحولات کشور مصر، فصلنامه دانش سیاسی، سال هشتم، شماره اول،‌ بهار و تابستان.
  30. مقدس، محمود و حمیدالله اکوانی (1391)،‌ انقلاب مصر؛ برآیند نظام الیگارشی و توسعه یافتگی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه،‌ سال نوزدهم،‌ شماره چهارم زمستان.
  31. ملکوتیان، مصطفی (1391). پدیده انقلاب، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات.
  32. میرترابی،‌ سعید (1387)،‌ نفت،‌ سیاست و دموکراسی،‌ تهران:‌ قومس.
  33. میرترابی،‌ سعید (1391)،‌ بیداری اسلامی و اقتصاد سیاسی نفت خاورمیانه،‌ تهران:‌دانشگاه امام صادق(ع).
  34. مور، برینگتن (1382)، ریشه­های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی (نقش ارباب و دهقان در روند نوین­سازی)، ترجمه یوسف نراقی، تهران:‌ نشر و پژوهش فرزان روز.
  35. نورانی،‌ امیر (1391)، مصر،‌ بیداری اسلامی و الگوی ایران،‌ فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم،‌ شماره 28،‌ بهار.
  36. نیاکوئی، سید امیر (1391). کالبدشکافی انقلاب­های عربی، تهران: انتشارات میزان
  37. هادیان، ناصر (1377). مروری انتقادی بر نظریه انقلاب اسکاچپول، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،‌ دوره 41.
  38. هراتی، محمدجواد و محمود ظفری (1392). تفاوت نقش و جایگاه ارتش در فرآیند انقلاب اسلامی ایران و تحولات 2011 مصر،‌ فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی،‌ سال دوم،‌ شماره 8،‌ پاییز.
  39. لملوم، الفه (2011)، الاعلام و ثوره الجیل العربی الجدید، فی http://Alijazeera.Net/NR/exeres