ولایت فقیه در فقه سیاسی اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

دیدگاه ها و آرای صاحبنظران و عالمان دینی در خصوص ماهیت نظام اسلامی براساس اینکه چه مبنایی را برای مشروعیت حکومت به رسمیت شناخته باشند، چه صفات و شرایطی برای حاکم و زمامدار اسلامی ضروری است و وی مطابق با ادله شرعیه زمامدار اسلامی باید واجد چه شرایط و صلاحیتهایی باشد متفاوت است. یکی از فراگیرترین این دیدگاهها به فقیه و مجتهد بودن به عنوان یکی از ویژگی های حاکم و زمامدار اسلامی تأکید دارد؛ دیدگاهی که ازآن به «ولایت فقیه »  تعبیر می شود. نکته قابل تأمل این است که عموما به هنگام نظریه پردازی در این خصوص و درخصوص برخی دیگر از موضوعات فقه سیاسی این گونه تلقی می شود که این مقوله ها صرفا شیعی هستند لذا نظریه های اهل سنت در خصوص آن‌ها ، چندان مورد عنایت قرار نمی گیرد، از همین رو این سؤال ممکن است مطرح شود که آیا نظریه و مدل ولایت فقیه ، مختص عالم تشیع و دیدگاههای فقهی شیعه است یا اینکه در میان اهل سنت نیز طرفدارانی دارد؟ موضع علمی و فقهی اهل سنت در خصوص این مقوله چیست؟ چه نظرات و دیدگاههایی در میان آن‌ها در این باره مطرح است؟ و این دیدگاه ها برچه مبنایی استوارند؟ و … از جمله سؤالاتی است که  این پژوهش به آن می پردازد.

واژگان کلیدی
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Providence of the Faqih in Sunni political jurisprudence

نویسنده [English]

  • m m
m
چکیده [English]

What are the views and opinions of religious scholars and scholars regarding the nature of the Islamic system, based on what basis they have recognized the legitimacy of the government, what are the characteristics and conditions for the ruling ruler of Islam, and what conditions and conditions should be fulfilled in accordance with the arguments of the Islamic ruler. Qualifications are different . One of the most widespread of these views is to emphasize jurisprudent and mujtahid as one of the characteristics of the ruling and ruling ruler of Islam, which is referred to as "Velayat-e faqih"From the study of the jurisprudential opinions of the Sunni elders and jurisprudents such as Ibn Khaldun Maliki, Mawardi Shafei, Judge Abu Ali Haibali, Mir Seyyed Sharif Jorjani Shafei, Azd al-Din Eid Shafei, Ibn Quddah Hanbali, Abdol Malik Javeni Shafei, Ghazali Ash'ari Shafei, Ibn Hazam and Ibn Taymiyyah Hanbali and ... we find The theory of velayat-e faqih (meaning the necessity of the jurisprudent and the mujtahid of the ruler and governor of the Islamic state) is accepted and even consensus (Sunni scholars). The point is worth considering 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic ruler
  • Velayat-e faqih
  • political jurisprudence
  • Imamate
  • Sunni
1)       اسکاچپول، تدا (1382)، «دولت رانتیرو اسلام شیعی در انقلاب ایران» ترجمه محمد تقی دلفروز، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 6، شماره 19، بهار، صص 141-119
2)       اسمیت، مایکل و جیمز باربر، ماهیت سیاست گذاری خارجی در دنیای وابستگی متقابل کشورها، ترجمه دکتر حسین سیف زاده. تهران: قومس، چاپ اول، 1372
3)       ازغندی، علیرضا (1385)، نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، چاپ سوم، تهران: قومس
4)       ازغندی، علیرضا (1376)، روابط خارجی ایران (1357-1320)، تهران: قومس
5)       آبراهامیان، یرواند (1387)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه کاظم فیروزمند و همکاران، چاپ دوازدهم، تهران: نشر مرکز
6)       برلین، آیزایا (1368)، چهار مقاله درباره‌ی آزادی، ترجمه محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی
7)       پارسونز، آنتونی (1363)، غرور و سقوط، ترجمه منوچهر راستین، تهران: هفته
8)       پهلوی، محمدرضا (1355)(الف)، به سوی تمدن بزرگ، تهران: مرکز پژوهش‌ها و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی
9)       پهلوی، محمدرضا (1355)(ب)، مأموریت برای وطنم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
10)    پناهی، محمد حسین (1392)، جامعه­شناسی شعارهای انقلاب اسلامی؛ فرهنگ سیاسی انقلاب. تهران: نشر علم
11)    پناهی، محمدحسین (1379)، بررسی زمینه‌ها و اهداف انقلاب اسلامی ایران براساس شعارهای انقلاب، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه پاییز و زمستان، شماره 11 و 12، صص84-63
12)    پروانه، محمود (1390)، الگوی جهان‌گرایی اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینیe، تهران:‌ دانشگاه امام صادقA
13)    حجاریان، سعید (1374)، ساخت اقتدار سلطانی؛ آسیب‌پذیری‌ها، بدیل‌ها، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال نهم، فروردین و اردیبهشت، شماره 8-7
14)    رفیع‌پور، فرامرز (1377)، توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار
15)    رمضانی، روح‌الله (1392)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضاطیب، چاپ هفتم، تهران: نی
16)    رویایی، محمدصادق، یاوری، حسین (1379)، اقتصاد در عصر پهلوی، تهران: جهان کتاب
17)    زیباکلام، صادق (1390)، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، چاپ هشتم، تهران: روزنه
18)    سعیدی، مهدی (1392)، مردم‌سالاری دینی ازمنظرآیت‌الله خامنه‌ای، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
19)    سوداگر، محمدرضا (1369)، رشد روابط سرمایه‌داری (مرحله گسترش 1357-1342 )، تهران: شعله اندیشه.
20)    شفیعی­فر، محمد (1395)، فرایند استقرار جمهوری اسلامی. تهران: کانون اندیشۀ جوان، چاپ سوم
21)    شوکراس‌، ویلیام (1369)، آخرین سفرشاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: نشر البرز.
22)    صمیمی، مینو (1368)، پشت پرده‌ی تخت‌طاووس، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: اطلاعات.
23)    عنایت، حمید (بی‌تا)، «انقلاب در ایران 1979؛ مذهب به عنوان ایدئولوژی سیاسی»، ترجمه مینا منتظرلطف، در: فرهنگ توسعه، شماره 4، صص 9-4.
24)    فارسون، سمیح، مشایخی، مهرداد (1387)، فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، ترجمه معصومه خالقی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
25)    فوران، جان (1390)، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، چاپ یازدهم، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
26)    قادری، حاتم (1382)، اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، چاپ چهارم، تهران: سمت
27)    کاتوزیان، محمدعلی (1374)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله‌ی پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ پنجم،‌ تهران: مرکز.
28)    کاتوزیان،‌ محمدعلی (1392)، تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، چاپ دهم، تهران: نی.
29)    کاظمی، محسن (1386)، خاطرات عزتشاهی، چاپ ششم، تهران: سوره مهر.
30)    کدی، نیکی آر (1375)، ریشه‌های انقلاب ایران، چاپ دوم، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
31)    گازیوروسکی، مارک.ج (1371)، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
32)    محمدی، منوچهر (1381)، انقلاب اسلامی؛ زمینه‌ها و پیامدها، چاپ سوم، قم: معارف.
33)    مروی، ابوالفضل (1377)، نگاهی به اصول توسعه از دیدگاه امام خمینی، مجله حضور، شماره 24، صص 130-113.
34)    مرکز اسناد انقلاب اسلامی (1379)، فرهنگ شعارهای انقلاب اسلامی، تهران: مرکزاسناد انقلاب اسلامی.
35)    معدل، منصور (1382)، طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران، ترجمه محمدسالار کسرایی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
36)    ملک‌محمدی، حمیدرضا (1381)، از توسعه ی لرزان تا سقوط شتابان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
37)    میلانی، عباس (1392)، نگاهی به شاه، تورنتو: پرشین سیرکل.
38)    ملکوتیان، مصطفی (1387)، بازخوانی علل وقوع انقلاب اسلامی در سپهر نظریه‌پردازی‌ها، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
39)    هوشنگ‌مهدوی، عبدالرضا (1373)، سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی، تهران: البرز.
40)    هالیدی، فرد (1358)، دیکتاتوری و توسعه سرمایه‌داری در ایران، ترجمه فضل‌الله نیک‌آیین، تهران: امیرکبیر.
41)   Ross,M.L. (2001), “Does Oil Hinder Democracy?” ,World Politics, 53(3): 325