قاعده وجوب حفظ نظام و حرمت اخلال در آن در نسبت با نهضت امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه باهنر کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

مسیر نهضت اسلامی ایران به رهبری امام‌خمینی، گاه آنچنان پیچیده می­‌گردد که درک تطابق حرکت راهبری آن – به ویژه در مرحله انگیزه‌­ها - با متقضیات شریعت اسلامی برای همگان میسور نمی‌­باشد و موجب طرح پرسش‌­هایی در این خصوص می­‌گردد. یکی از پرسش­‌های مهم که این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در صدد پاسخ بدان می­‌باشد، این است که چگونه این قیام توفنده به رهبری امام خمینی(ره) – که ملازم اختلال در نظم موجود در حاکمیت شاهی بود - با مقتضیات «قاعده وجوب حفظ نظام و حرمت اخلال در آن» سازگار است. در پاسخ می­‌توان چنین گفت: رهبری در ابتدای نهضت با تعهّد به مقتضای قاعده مذکور و با پذیرش تقدّم و حاکمیّت مفاد آن بر سایر تکالیف شرعی، به گونه­‌ای راهبری می­‌نمودند که ملازم اختلال در نظام معاش و معیشت مردم نگردد، لیکن فساد مطلق و گسترده حکومت شاهی آنچنان بود که مسلّم می­‌نمود که شارع مقدّس به هیچ وجه راضی به هماهنگی با آن نیست، و موضوع این قاعده منتفی می­‌گردد، بلکه اینگونه فساد به معنای اضمحلال و خلل در ارکان نظام و وجود بحران در نظام معیشت مردم بود که به نوبه خود به حکم همین قاعده ایجاد حرکت اصلاحی برای حفظ نظام جامعه از فروپاشی را اقتضا می­‌نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Rule of Obligation to Uphold the System and Sanctity of Not Disrupting It Its Relative with Imam Khomeini's Movement

نویسنده [English]

  • abdolreza mohammad hosein zadeh
Faculty Member of Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

The path of the Islamic Movement of Iran, led by Imam Khomeini sometimes had become so complicated that understanding its leadership move - especially at the motivational stage - is not for everyone in complete line with the requirements of Islamic Shari'ah and raises questions in this regard in his mine. One of the important questions that this research seeks to answer in a descriptive-analytical way is how this boom uprising was led by Imam Khomeini - who needed to disrupt the existing order in royal authority - with the requirements of "rule of the necessity of preserving the system and not its disruption” is consistent. In response, it can be said that, at the beginning of the movement, the leadership was committed to adherence to the aforementioned rule and by accepting the primacy and rule of its provisions over other religious duties, in a way that would not entail disruption to people's livelihoods, but the widespread corruption of the royal government was such that it was made clear that the saint was not at all satisfied with it, and that the rule would be eliminated. It was people's livelihoods that, in turn, called for a correction to keep the social order from collapsing. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Imam Khomeini
  • the necessity of upholding the system
  • sanctity of disrupting the system
  • Islamic revolution
  • reform movement
  1. قرآن کریم
  2. ابن اثیر الجزری (بی‌تا). جامع الاصول فی احادیث الرسول، مصر: مکتبه دار‌البیان
  3. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (بی‌تا). مقدمه ابن‌خلدون، مصر: منشورات دار الآفاق الجدیده
  4. احسائی ابن‌ابی‌جمهور (1403 ه.ق). عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، تحقیق الآغا مجتبی عراقی، قم: انتشارات سیّدالشهداء
  5. احمد‌بن‌حنبل (بی‌تا). مسند احمد، ‌بیروت، دار صادر
  6. ارسطو (1348). سیاست، ترجمه دکتر حمید عنایت، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی
  7. اشرفی، اکبر (1387)،.مبانی رهبری سیاسی امام خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  8. اصفهانی، محمدحسین (1409 ه.ق). الاجاره، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
  9. انصاری، مرتضی بن محمد امین (1407 ه.ق). فرائد‌الاصول، ج 1و2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
  10. ایروانی، علی (1406 ه.ق). حاشیه المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
  11. تمیمی آمدی، عبدالواحد‌بن‌محمد (1360). غررالحکم و دررالکلم، شرح جمال‌الدین محمد خوانساری، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران
  12. توحیدی تبریزی، محمدعلی (1417 ه.ق). مصباح الفقاهه، تقریرات سیّد ابوالقاسم موسوی خویی، چاپ چهارم، قم: مؤسسه انصاریان
  13. حرّانی، ابی‌محمد‌الحسن (1400 ه.ق). تحف العقول، تصحیح و ترجمه علی اکبر غفاری، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه
  14. حرعاملی، محمدبن‌حسن (1416 ه.ق). وسایل‌الشیع،ه ج11، قم: مؤسسه آل‌البیت
  15. حکیم‌طباطبایی، سیّد‌محسن (1391ه.ق). مستمسک العروه الوثقی، بیروت: دار احیاء التراث‌العربی
  16. خامنه‌ای، سیّدعلی (1424 ه.ق). اجوبه الاستفتائات، قم: دفتر معظمه له
  17. دوانی، علی (1377). نهضت روحانیون ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  18. رجبی، ‌محمد‌حسن (1378). زندگی‌نامه سیاسی امام خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  19. روحانی (زیارتی)، سیّد‌حمید (1364). نهضت امام خمینی، ج1، تهران: انتشارات واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی
  20. سبحانی، سیّدجعفر (1423 ه.ق). الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم: مؤسسه امام صادق‌‌.
  21. سبحانی، سیّدجعفر (1370). مبانی حکومت اسلامی، قم: انتشارات توحید.
  22. سیوطی، جلال‌الدین (1377). الدر المنثور، کاظمیه بغداد: دار الکتب العراقیه.
  23. شیخ صدوق، محمد‌بن‌علی (1381 ه.ق). الخصال، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
  24. شیخ صدوق، محمد‌بن‌علی (1413 ه.ق). من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. شیخ مفید، محمد‌بن‌محمد (1403 ه.ق). امالی مفید، ترجمه استاد حسین‌ ولی و علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  26. شیخ مفید، محمد‌بن‌محمد (1413 ه.ق). المقنعه، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  27. شیخ مفید، محمد‌بن‌محمد (1995 م). ارشاد، بیروت: نشر مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث العربی.
  28. صدر، محمدباقر (1415 ه.ق). جواهر الاصول، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  29. طباطبایی، سیّدمحمدحسین (1361). بررسیهای اسلامی، تهران: انتشارات جهان‌ آرا.
  30. طوسی، ابوجعفرمحمدبن‌حسن (1387 ه.ق). المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  31. عبده، محمد (بی‌تا). شرح نهج البلاغه، دمشق: سفارت جمهوری اسلامی ایران.
  32. عمید زنجانی، عباسعلی (1366). فقه سیاسی، ج2، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  33. فرحی، سیّدعلی (1390). تحقیق در قواعد فقهی اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
  34. فیض الاسلام، علینقی (بی‌تا). شرح نهج البلاغه، تهران: چاپ آفتاب.
  35. کاظمی خراسانی، محمدعلی (1376). فوائد‌الاصول (تقریرات محمدحسین نائینی)، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  36. کلینی الرازی، محمد‌بن‌یعقوب (1388 ه.ق). الاصول من الکافی، تهران: المکتبه الاسلامیه.
  37. مجلسی، محمدباقر (1403 ه.ق). بحار الانوار، ج23، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  38. محمد بن فتال نیشابوری (1381). روضه الواعظین، ترجمه مجتبی فرجی و غلامحسین مجیدی، تهران: نشر دلیل ما.
  39. محمد‌بن جریرطبری (1352). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ.
  40. مکارم شیرازی، ناصر (1427 ه.ق). استفتائات جدید، چاپ دوم، قم: مدرسه امام علی ابن ابیطالب.
  41. منتظری حسین‌علی، (1409 ه.ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه شکوری، قم: مؤسسه کیهان.
  42. منتظری حسینعلی، (1416 ه.ق). البدر الزاهر، قم: مکتب آیه الله العظمی منتظری.
  43. موسوی خمینی، (امام) روح‌الله (1361). در جستجوی راه از کلام امام، تهران: انتشارات امیر کبیر.
  44. موسوی خمینی، (امام) روح‌الله (1364). کشف‌الاسرار، قم: انتشارات آزادی.
  45. موسوی خمینی، ‌(امام)‌‌روح‌الله (1379). تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  46. موسوی خمینی، (امام) روح‌الله (1381). ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  47. موسوی‌خمینی،‌ (امام)‌روح‌الله (1376). صحیفه‌ی امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  48. موسوی‌خمینی، (امام) روح‌الله (1379). کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  49. نائینی، میرزا‌محمدحسین (1424 ه.ق). تنبیه الامّه و تنزیه الملّه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  50. نجفی، شیخ‌محمد‌حسن (1402 ه.ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  51. هندی، علاء‌الدین‌المتّقی (1409ه.ق). کنز‌العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مؤسسه‌الرساله.
  52. یزدی، محمد‌ابراهیم (1426 ه.ق). حاشیه فرائد الاصول (تقریرات سیّد محمد کاظم یزدی)، قم: دار‌الهدی.