تبیین مقایسه‌ای دو رویکرد حکمرانی متعالی اسلامی و حکمرانی خوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة دکترا، جغرافیای سیاسی، پردیس البرز دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه امیرالمومنین

2 استادیار، جغرافیای سیاسی، دانشکدة جغرافیای دانشگاه تهران

3 معاون دانشکده جغرافیای داتشگاه تهران

4 استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش پس از بررسی نظریه‌های اندیشمندان غربی و مسلمان به بحث و مقایسه تطبیقی پیرامون دو نوع حکمرانی خوب در غرب و حکمرانی متعالی در اسلام پرداخته شده است. در دنیای کنونی و در گذر از حکمرانی بَد به حکمرانی مطلوب که وضعیت ایده‌آل و آرمانی تمامی جوامع جهانی است، و اینکه حکمرانی باید از آن چه شخص یا گروهی باشد و ویژگی‌های فردی و ایدئولوژیکی زمامدار یا حاکمان چه باید باشد، بحث اساسی محافل حکمرانی می‌باشد. ویژگی‌ها و مولفه‌های عمده حکمرانی‌ها در مطلوبیت آنها و کسب رضایت مردمی از مهم‌ترین مباحث در حکومت‌داری و رسیدن به کمال و سعادت افراد و جوامع است. در این میان هر چند بیشتر نظریه‌های غربی نیز از عدالت و دیگر صفات و ویژگی‌های حکمرانی خوب که مورد نظر اسلام نیز هست صحبت کردند، اما رویکرد اصلی آنها به سمت کمال مادی و دنیوی انسان‌ها بوده و این به دلیل گرایش انسان‌محوری آنهاست. از سوی دیگر، اسلام با نگرشی خدامحور، سعادت اخروی را هدف خلقت انسان‌ها و جوامع معرفی می‌نماید. بر همین اساس، از آنجایی که هدف خلقت دنیا، انسان‌ها، جوامع و تشکیل حکومت‌ها نیل به سعادت َابدی‌است، لذا آشکار شدن ویژگی‌های بهترین نوع حکمرانی برای معرفی آنها و تبعیت مردم از چنین حکومت‌هایی ضروری است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explain the Comparison Between the Two Approaches of Transcendent Islamic Governance and Good Governance

نویسندگان [English]

  • mohsen abedidorche 1
  • bahador zarei 2
  • seid abbas ahmadi 3
  • zahra pishgahifard 4
1 PhD student, Political Geography, Alborz Campus, University of Tehran and Lecturer at Hazrat Amir Al-Momenin University (PBUH)
2 Assistant Professor, Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran
3 ...
4 Professor of Political Geography, Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This article, after examining the views and theories of western and Muslim scholars we have comparative discussion and comparison around the two types of good governance in the West and transcendent governance in Islam. In the present world and in passing bad governance to favorable governance which is the Ideal situation and idealistic the whole world is global, and that governance should be of what kind of person or group and what the personal and ideological characteristics of the statesman or governors should be, the main issue is the circles of governance. Characteristics and major components of governances in their desirability and gaining people satisfaction from the most important issues in governance and to achieve the perfection and prosperity of individuals and communities. In the meantime, however, most Western theories of justice and talked about other traits and characteristics of good governance that are also sought by Islam, but their main approach was toward the material and temporal perfection of mankind and that's because of their human-centered tendency. On the other hand, Islam with a god-centered attitude, introduces the happiness of the hereafter as the purpose of the creation of human beings and societies. Accordingly, because the purpose of the creation of the world, human beings, societies and the formation of governments is to achieve eternal bliss, therefore, the characteristics of the best kind of governance are revealed and people's compliance with such governments is essential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governance
  • Transcendental Governance
  • Good Governance
  • Islam
  • West
  • قرآن کریم (1383)، ترجمه: مهدی الهی قمشه‌ای، چاپ دوم، پاییز، قم: انتشرات خوشرو.
  • امام خمینی«ره»، روح‌الله (1397)، ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی (تقریر بیانات امام خمینی «ره»)، چاپ سی و یکم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی «ره».
  • امام خمینی«ره»، روح‌الله (1397)، ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی (تقریر بیانات امام خمینی«ره»)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی«ره».
  • امام خمینی«ره»، روح‌الله (1365)، کتاب البیع، جلد 1 و2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • امام خمینی«ره»، روح‌الله (1361)، صحیفه نور، جلد 5 و 9 و 10 و 17، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  • امام خامنه‌ای، سیدعلی (1397)، شرحی بر بیانیه گام دوم انقلاب، چاپ اول، اسفند، تهران: معاونت سیاسی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه.
  • امام خامنه‌ای، سیدعلی (1391)، ولایت و حکومت، مباحثی در مبانی حکومت الهی و شناخت چهره حاکمان و کارگزاران اسلامی، چاپ اول، ویرایش دوم، تیر، تهران: انتشارات موسسه ایمان جهادی (صهبا).
  • آریانپور کاشانی، عباس (1369)، فرهنگ انگلیس- فارسی، تهران: امیرکبیر.
  • آشوری، داریوش (1391)، دانشنامه سیاسی (فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)، چاپ بیست و یکم، تهران: مروارید.
  • ابوالحسنی (منذر)، علی (1380)، دیده‌بان بیدار: دیدگاه‌ها و مواضع سیاسی و فرهنگی شیخ‌ فضل‌الله نوری، تهران: عبرت.
  • ابوالحمد، عبدالحمید (1370)، مبانی سیاست، تهران: انتشارات قدس.
  • اریک‌لیدمان، سون (1381)، تاریخ عقاید سیاسی از افلاطون تا هابرماس، ترجمه: سعید مقدم، تهران: اختران.
  • بلک، آنتونی (1385)، تاریخ اندیشه سیاسی اسلام از عصر پیامبر تا امروز، ترجمه: محمدحسین وقار، تهران: انتشارات اطلاعات.
  • بلوم، ویلیام‌تی (1373)، نظریه‌های نظام سیاسی، ترجمه: احمد تدین، جلد اول، تهران: آران.
  • بناب، علی (1385)، تحلیلی بر عملکرد یهود در عصر نبوی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره».
  • بوعلی سینا (1998)، اثبات‌النبوه، بیروت: دارالنشر.
  • بوعلی سینا (1376)، الاهیات من کتاب الشفاء، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • بیات، عبدالرسول و همکاران (1381)، فرهنگ واژه‌ها، قم: مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی.
  • پازارگاد، بهاءالدین (1348)، تاریخ فلسفه سیاسی، تهران: زوار.
  • پورعزت، علی‌اصغر (1387)، مبانی دانش اداره دولت و حکومت، تهران: سمت.
  • توکلی‌نیا، جمیله و محمدکاظم شمس‌پویا (1395)، قدرت و حکمروایی شهری، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  • تهامی، سیدمجتبی، (1390)، امنیت ملی، داکترین، سیاست‌های دفاعی و امنیتی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، معاونت فرهنگی (نشر آجا).
  • جونز، و.ت (1370)، خداوندان اندیشه سیاسی غرب، جلد دوم، ترجمه: علی رامین، تهران: امیرکبیر.
  • حافظ‌نیا، محمدرضا و مراد کاویانی‌راد، (1392)، افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی، چاپ چهارم، زمستان، تهران: سمت.
  • حق‌شناس، علی‌محمد و همکاران (1379)، فرهنگ معاصر هزاره، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
  • خواجه نصیرالدین طوسی (1335)، رساله امامت، تهران: دانشگاه تهران.
  • خواجه نصیرالدین طوسی (1341)، رسم و آیین پادشاهان قدیم راجع‌به مالیات و مصارف آن، تهران: دانشگاه تهران.
  • خواجه نصیرالدین طوسی (1364)، اخلاق ناصری، تهران: خوارزمی.
  • دشتی، محمد (1384)، ترجمه نهج‌البلاغه، چاپ بیست و هفتم، بهار، قم: موسسه تحقیقاتی امیرالمومنین(علیه السلام).
  • رضیئی، سیدحامد (1390)، شناخت و درک مفاهیم جغرافیای سیاسی، چاپ دوم، تابستان، تهران: سمت.
  • راسل، برتراند (1373)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: پرواز.
  • راش، مایکل (1377)، جامعه و سیاست، ترجمه: منوچهر صبوری، چاپ اول، تهران: سمت.
  • رحمت‌اللهی، حسین (1388)، تحول قدرت: دولت و حاکمیت از سپیده‌دمان تاریخ تا عصر جهانی‌شدن، تهران: نشر میزان.
  • روسو، ژان‌ ژاک (1349)، امیل یا آموزش و پرورش، ترجمه: منوچهر کیا، تهران: دریا.
  • زارعی، بهادر (1398)، حکومت محلی و توسعه ایران، تهران: ستوس.
  • زرگری‌نژاد، غلام‌حسین (1374)، رسائل مشروطیت، تهران: کویر.
  • سلمانی‌کیاسری، محمد (1387)، حکومت و رهبری از منظر نهج‌البلاغه، چاپ دوم، تابستان، قم: انتشارات مسجد مقدّس جمکران.
  • شریفیان‌ثانی، مریم (1380)، مشارکت شهروندی، حکمروایی شهری و مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، سال دوم، شماره 8.
  • شیروانی، علی (1390)، ترجمه رساله حقوق امام سجاد(علیه السلام)، چاپ دوم، تهران: انتشارات اندیشه مولانا.
  • شیرودی، مرتضی (1393)، اندیشه‌های سیاسی در اسلام، مجموعه کتاب‌های اندیشه و سیاست (1)، چاپ دوم، پاییز، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی، انتشارات زمزم هدایت.
  • شیرودی، مرتضی و اسماعیل جهان‌بین کیاده (1393)، اندیشه‌های سیاسی در غرب از اصلاح دینی تا قرن بیستم، مجموعه کتاب‌های اندیشه و سیاست (3)، چاپ اول، بهار، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی، انتشارات زمزم هدایت.
  • عابدی‌درچه، محسن (1398)، تبیین مولفه‌های الگوی حکمرانی مطلوب اسلامی- ایرانی پیشرفت در نهادینگی تمدن نوین اسلامی، مجموعه مقالات هشتمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: الگوی پیشرفت؛ پیشران‌ها، چالش‌ها و الزمات تحقق، 22 و 23 خردادماه، تهران: دانشگاه تهران، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، ص 115.
  • عالم، عبدالرحمن (1384)، تاریخ فلسفه سیاسی غرب (عصر جدید و سده نوزدهم)، چاپ هشتم، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
  • عالم، عبدالرحمن (1378)، تاریخ فلسفه سیاسی غرب؛ از آغاز تا پایان سده‌های میانه، تهران: وزارت امور خارجه.
  • عباسی، محمود و آرین پتفت (1396)، حقوق شهروندی؛ از حکمرانی مطلوب تا فرآیند اعمال اداری، چاپ اول، تابستان، تهران: انتشارات حقوقی.
  • عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: راه رشد. مجموعه الکترونیکی سی‌دی 1.
  • عمیدزنجانی، عباسعلی (1393)، مبانی اندیشه سیاسی اسلام، چاپ نهم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • عنایت، حمید (1384)، بنیاد فلسفه سیاسی در غرب: از هراکلیت تا هابز، تهران: انتشارات زمستان.
  • غفوری، محمد (1378)، نظام‌های حزبی و نظام‌های انتخاباتی، مجموعه مقالات تحزّب و توسعه سیاسی، چاپ اول، گردآورنده: دفتر مطالعات و تحقیقات وزارت کشور، تهران: انتشارات همشهری.
  • فارابی، ابونصرمحمد (1358)، سیاست مدینه، ترجمه: جعفر سبحانی، تهران: انجمن فلسفه ایران.
  • فارابی، ابونصرمحمد (1361)، اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه: جعفر شهیدی، تهران: طهوری.
  • فارابی، ابونصرمحمد (1991م)، الملّه و نصوص اخری، ترجمه: محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق.
  • فاستر، مایکل.ب (1358)، خداوندان اندیشه سیاسی،ترجمه: جواد شیخ‌الاسلامی، 5 ج، ج 1، تهران: امیرکبیر.
  • قادری، حاتم (1394)، اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، چاپ شانزدهم، زمستان، تهران: سمت.
  • قاسم‌زاده، قاسم (1340)، حقوق اساسی، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
  • قاضی، ابوالفضل (1370)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • قاضی‌زاده، کاظم (1384)، جایگاه شورا در حکومت اسلامی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی«ره».
  • قالیباف، محمدباقر (1391)، حکومت محلی یا استراتژی توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران، چاپ ششم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  • کاپلستون، فردریک (1370)، تاریخ فلسفه: از بنتام تا راسل، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
  • کوهن، کارل (1373)، دموکراسی، ترجمه: فریبرز مجیدی، تهران: خوارزمی.
  • مجتهدزاده، پیروز (1392)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، ویراست دوم، چاپ ششم، تابستان، تهران: سمت.
  • مطهری، مرتضی (1396)، مقدمه‌ای بر حکومت اسلامی، چاپ اول، اردیبهشت تهران: انتشارات صدرا.
  • معین، محمد (1387)، فرهنگ فارسی معین (یک جلدی)، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگ‌نما.
  • مک‌آیور، ریمون (1344)، جامعه و حکومت، ترجمه: ابراهیم علی‌کنی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • میدری، احمد و جعفر خیرخواهان، (1383)، حکمرانی خوب، بنیان توسعه، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر بررسی‌های اقتصادی.
  • نصرت‌پناه، محمدصادق و مسعود بخشی (1397)، الگوی جهان‌شمول حکمرانی اسلامی در اندیشه امام خمینی «ره» با تکیه بر نظریه اعتباریات، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
  • نظرپور، مهدی (1393)، اندیشه‌های سیاسی در غرب از یونان باستان تا رنسانس، مجموعه کتاب‌های اندیشه و سیاست (2)، چاپ اول، بهار، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی، انتشارات زمزم هدایت.
  • نعمه، عبدالله (1367)، فلاسفه شیعه، ترجمه: جعفر غضبان، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  • نقیبی‌منفرد، حسام (1389)، حکمرانی مطلوب در پرتو جهانی‌شدن حقوق بشر، تهران: شهر دانش.
  • ویسی، هادی (1392)، درآمدی بر دولت محلی، چاپ اول، تابستان، تهران: سمت.
  • هانتینگتون، ساموئل (1373)، موج سوم دموکراسی در پایان سده بیستم، ترجمه: احمد شمسا، چاپ دوم، تهران: روزنه.
  • Johnson, I. (1997). Redefining the Concept of Governance.
  • Kaufmann, D.et al, (2006). Governance Matters V: Aggregate and Individual Governance Indicators for 1996- 2005, Washington: The World Bank.
  • Leacock, Stephan. (1924). Elements of Political Science, London: Constable.
  • Lateef, k. S. (1992). “Comment on Governance and Development”, by Boetninger, Proceedings of the World Bank Annual Conference on Development Economics 1991, Supplement to the world bank Economic Review and Research Observer, The World Bank, Washington D.C.
  • Pounds, N.J.G. and S.S. Ball. (1964). “Core Areas and Development of European State System”, Annals, Association of American Geographers, Vol. 54.
  • Ratzel, F. (1969). “The Laws of the Spatial Growth of State”, in R. E. Kasperson and J.V. Minghi (Eds.), The Structure of Political Geography, Chicago: Aldin.
  • Raco, M. (2009). “Urban Governance”, In International Encyclopedia OF Human Geography, Ed. Chief: Rob Kitchin and Nigel Therift, Amsterdam: Elsevier, pp. 622- 626.
  • UNESCAP (2004). “What is Good Governance?”, Official Website.
  • United Nation Development Program (UNDP(. (2004). Decentralised Governance for Development: A Combined Practice Note on Decentralisation, Local Governance and Urban/ Rural Development.
  • World Bank. (2003). Better Governance for Development in the Middle East and North Africa.
  • World Bank, (1989). Sub-Saharan Africa: From Crisis to Sustainable Growth. A Long-Term Perspective Study, Washington D.C.