انقلاب اسلامی؛ فرصت‌های همگرایی جهان اسلام و راهکارهای تقویت آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای مدرسی انقلاب اسلامی، پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی و دانش آموخته حوزه علمیه قم، قم، ایران

چکیده

همگرایی در سطح بین الملل ، فرآیندی در زمینه افزایش همکاری میان دولت‌ها ، گامی در راستای همگون سازی ارزشها و روند تدریجی انتقال اقتدار به نهادهای فوق ملی می باشد که در راستای رسیدن به اهداف و مصالح همگانی اهمیت و ضرورت دارد. با توجه به اینکه یکی از آموزه‌های انقلاب اسلامی ایجاد همگرایی اسلامی است ، مقاله حاضر در پی آن است که نشان دهد انقلاب اسلامی و آموزه های آن چه فرصتهایی را برای همگرایی جهان اسلام ایجاد نموده و برای تقویت همگرایی چه راهکارهایی وجود دارد؟ فرضیه این پژوهش با استفاده از نظریه کارکردگرایی نوین ، این گزاره است که انقلاب اسلامی با توجه به دارا بودن جاذبه‌های ایدئولوژیک و هویت‌بخشی همچون حمایت از ملل مستضعف ، حمایت از نهضتهای اسلامی و داشتن آموزه وحدت‌گرایی اسلامی و نیز با عنایت به تسری ارزش‌های اسلامی و انسانی به کشورهای تحت ستم و ملل مسلمان ، توانسته در مساله همگرایی جهان اسلام فرصت‌های زیادی ایجاد نماید و در این راستا اقدامات مهمی همچون تاسیس نهادهایی نظیر جامعه‌المصطفی العالمیه و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی انجام داده که دارای دستاوردهای مثبتی می باشد؛ البته در سطح دولتها با موانع و محدودیت هایی مواجه بوده که با ارائه راهکارهایی نظیر دیپلماسی بین کشورهای اسلامی ، روشنگرى نسبت به نقش سیاست هاى استکبارى و اجماع سازی علیه جریانهای وحدت ستیز در جهان اسلام قابل ارائه می باشد. در این مقاله ، روش توصیفی تحلیلی مورد بهره گیری قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Islamic Revolution; Prospects for Convergence in the Islamic World and Strategies for Its Consolidation

نویسنده [English]

  • mohammd Haghi
njh
چکیده [English]

Convergence at the international level is a process of increasing intergovernmental cooperation, a step towards the harmonization of values and the gradual process of transfer of authority to transnational institutions that are important and necessary for the achievement of universal goals and interests. Given that one of the teachings of the Islamic Revolution is the creation of Islamic convergence, the present article seeks to show what opportunities the Islamic Revolution and its teachings have created for the convergence of the Islamic world and what are the possible ways to enhance convergence? The hypothesis of this study, using modern functionalism theory, is that the Islamic Revolution, with its ideological and identity-based magnetisms such as: supporting of the weak nations; supporting of the Islamic movements; the teachings of Islamic unity and values of Islam and humanitarian values; defending the oppressed countries and the Muslim nations, all of them, enabled the Islamic Revolution to create many opportunities in the matter of Islamic world convergence. Iran have taken important steps in this way, such as establishing institutions such as Al-Mustafa International University and the World Assembly for the Approximation of Islamic Religions, with positive achievements. At the same time, there has been some obstacles and limitations at the states’ level, that can be removed by providing solutions such as diplomacy between Islamic countries, enlightening about the role of authoritarian policies and building consensus against unity-braking movements in the Islamic world. In this paper, a descriptive-analytical method is used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Convergence
  • Islamic World
  • Opportunities
  • Solutions
  1. احمدی، حمید (1369)، «انقلاب اسلامی ایران و جنبش‌ های اسلامی در خاورمیانه عربی»، مجموعه مقالات پیرامون جهان سوم، به کوشش: حاتم قادری، تهران، نشر سفیر.
  2. الفی، محمدرضا (1396)، «تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران در پایداری و پویایی فرآیند تکاملی بیداری اسلامی و تغییر معادلات قدرت در خاورمیانه». فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 1، شماره 3.
  3. امام خمینی (1378)، «صحیفه امام»، 22 جلدی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد انقلاب اسلامی.
  4. پارسادوست، منوچهر (1385)، «ما و عراق؛ از گذشته دور تا امروز»، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  5. پوراحمدی، حسین (1386)، «انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران در بازتاب فرایند جهانی شدن»، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
  6. جوادی ارجمند، محمدجعفر (1394)، «دیپلماسی عمومی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روابط با کشور های حوزه خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 41.
  7. جهانگیری، سعید و اطهری، سید اسدالله (1397)، «بررسی تاثیر موقعیت ژئوپلیتیک ایران بر سیاست خارجی (قبل و بعد از انقلاب اسلامی)». فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 2، شماره 6.
  8. حشمت‌زاده، محمدباقر (1386)، «تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشور های اسلامی»، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. حقی، محمد (1397)، «بررسی تهدید های جریان های تکفیری علیه گفتمان انقلاب اسلامی»، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  10. حقی، محمد (1394)، «تقریب مذاهب اسلامی در پرتو انقلاب اسلامی ایران با تاکید براندیشه سیاسی امام خمینی(ره)»، فصلنامه حبل المتین، شماره یازدهم.
  11. حقی، محمد (1396)، «همگرایی ملتها و واگرایی دولت های مسلمان در پرتو انقلاب اسلامی»، قم، انتشارات نورالامین.
  12. حنفی، حسن (1386)، «اسلام سیاسی»، ترجمه: محمدحسن معصومی، مجله حکومت اسلامی، سال دوم، شماره اول.
  13. خامنه ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار با میهمانان شرکت‌کننده درکنگره‌ جهانی جریان‌ های تکفیری از دیدگاه علمای اسلامی»، 4/9/1393.
  14. خامنه ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار رئیس جمهوری ترکمنستان»، 01/09/1394.
  15. دانشیار، علیرضا (1393)، «چالش‌ های جریان‌ های تکفیری و راهکار های مقابله با آن از دیدگاه مقام معظم رهبری»، فصلنامه حبل المتین، شماره 9.
  16. دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت (1374)، نظریه­های متعارض در روابط بین الملل، ترجمة علیرضا طیب، وحید بزرگی، تهران، نشر قومس.
  17. ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397)، «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 8(شماره 2)، 127-154.
  18. زرگر، فرشته (1386)، «انقلاب اسلامی ایران و همگرایی جهان اسلام»، مجموعه مقالات همایش همگرایی و واگرایی در جهان اسلام، دانشگاه آزاد سمنان.
  19. ستوده، محمد و جمعی از پژوهشگران (1392)، موانع و فرصت های همگرایی در جهان اسلام، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  20. ستوده، محمد (1384)، «انقلاب اسلامی ایران و روابط بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره2.
  21. فاضلی‌نیا، نفیسه (1385)، «علل نگرانی غرب از انقلاب اسلامی در منطقه» (پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی)، دانشگاه باقرالعلوم.
  22. فولر، گراهام (1377)، «قبله عالم، ژئویلیتک ایران»، ترجمه: عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
  23. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1375)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  24. قربانی‌نژاد، ریباز؛ حافظ‌نیا، محمدرضا؛ احمدی‌پور، زهرا و قوام، عبدالعلی (1396)، «تبیین سرچشمه‌های جغرافیای سیاسی تنش و منازعه عراق علیه ایران براساس الگوی‌ های‌پوتیتکا»،. فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 3، شماره 4، صص 1-29.
  25. قوام، عبدالعلی (1380)، «اصول سیاست خارجی و سایست بین الملل»، تهران، انتشارات سمت.
  26. قوام، عبدالعلی (1384)، «روابط بین الملل، نظریه‌ها و تئوری­ها»، تهران، انتشارات سمت.
  27. کدیور، جمیله (1372)، «رویارویی، انقلاب اسلامی و امریکا»، تهران، انتشارات اطلاعات.
  28. گریفیتس، مارتین (1388)، دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی.
  29. لک زایی، نجف (1385)، بسط تأثیر اندیشه های سیاسی، جمعی از نویسندگان انقلابی ممتاز، جستارهایی در انقلاب اسلامی، قم، بوستان کتاب.
  30. مجرد، محسن (1386)، تأثیرات انقلاب اسلامی بر سیاست بین‌الملل، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  31. محمدی، منوچهر ( 1385)، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  32. ملکوتیان، مصطفی (1384)، «تأثیرات منطق های و جهانی انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره اول.
  33. میرآقایی، سید جلال (1379)، جهان اسلام، مشکلات و راهکارها، تهران، نشر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
  34. میلانی، محسن (1381)، شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، تهران، نشر گام نو.
  35. نای، جوزف (1387)، قدرت نرم، ترجمه سید محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
  36. هاشمی، سید محمدجواد (1382)، امام خمینی و هم‌گرایی جهان اسلام، تهران، نشر نیایش.
  37. هوبر، احمد (1370)، «دستاورد های انقلاب اسلامی در جهان امروز»، مجله حضور، شماره1.
  38. ولایتی، علی اکبر و سعید محمدی، رضا (1389)، «تحلیل تجارب همگرایی جهان اسلام»، مجله دانش سیاسی، شماره 11.
  39. A. schirm, (2002), Globalization and the new Regionalism, (new york: Polity Press).