عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه از منظر امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

چکیده

بحث پیرامون عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه، پس از انقلاب اسلامی بیش از پیش در جامعه علمی کشور مطرح شد و پژوهشگران مختلفی تلاش کردند از نظرگاه‌‌های متفاوت بدان پاسخ دهند. شاید بتوان گفت بیشترین تلاش محققان در این زمینه فهم دیدگاه امام خمینی(ره) نسبت بدین موضوع بوده است چراکه فهم نظر ایشان نسبت به عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه که خود مؤسس آن بوده است، بسیار ارزشمند می‌‌باشد. نگارنده با بررسی آثار موجود در این باب، متوجه آن شد که برخی از پژوهشگران این حوزه که سعی در تبیین دیدگاه امام در موضوع تحقیق داشته‌‌اند، دچار یک اشکال شده‌‌اند و آن عبارت است از اینکه روش نادرستی را انتخاب کرده‌اند؛ بدین صورت که ابتدا یکی از نظریات مرسوم در باب مشروعیت را با ادله مختلف اثبات کرده و سپس سعی کرده‌‌اند با استفاده از برخی بیانات همسوی امام، به این نتیجه برسند که نظر ایشان نیز همان است. بنابراین در این تحقیق تلاش بر این بوده تا با اصلاح روش و ارائه یک روش جایگزین ابتدا الگوی نسبتا جامع از سؤالات فرعی مرتبط با موضوع ارائه داده شود و سپس با طراحی فرآیند مشروعیت حکومت ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی، به پاسخ سؤال اصلی تحقیق که عبارت است از «عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه از منظر امام خمینی، چیست؟»، برسیم. روش نگارنده برای تحلیل بیانات امام و یافتن پاسخ سؤالات فرعی، روش تحلیل محتوا بوده است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که امام خمینی، مشروعیت حکومت فقیه عادل را در گرو دو عامل می‌‌دانستند؛ انتصاب الهی در مرحله ولایت بالقوه و نصرت مردمی در مرحله ولایت بالفعل. بنابراین نوآوری تحقیق یکی در روش آن است که به ارائه روش جایگزین برای فهم اندیشه سیاسی امام در باب مشروعیت حکومت ولایت فقیه پرداخته و دیگری در نتیجه‌‌گیری است که به دوگانه‌‌ای غیر 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Essential Factors of Legitimacy in Guardianship of the Islamic Jurist from Imam Khomeini's Perspective

نویسندگان [English]

  • MILAD MOVAHEDIAN 1
  • sgr eftekhari 2
1 imam sadigh university
2 dd
چکیده [English]

The debate over the factors affecting the legitimacy of the Guardianship of the Islamic Jurist or jurisprudential government has become more and more prevalent in the country's scientific community after the Islamic Revolution, and various scholars have attempted to respond to it from different perspectives. It may be argued that most scholars' efforts in this regard have been to understand Imam Khomeini's view about this matter, since it is very valuable to understand his view of the factors influencing the legitimacy of the jurisprudential government as he himself founded it. By examining the literature on this subject, the author found that some scholars in the field who attempted to explain the Imam's point of view on the subject had encountered a problem, namely that they had chosen the wrong method. In this way, they have proven the mainstream theories of legitimacy by different arguments, and then, by using some of the same statements of Imam, tried say that he had the same opinion.
Therefore, in this research, it is attempted by modifying the method and providing an alternative one, to present a relatively comprehensive pattern of sub-questions related to the issue, then by designing the legitimacy process of Imam Khomeini's jurist government to answer the main research question that is “What are the effective factors in the legitimacy of the rule of the jurisprudent from Imam Khomeini's point of view?” The author's method for analyzing the Imam's statements and finding answers to the sub-questions has been the content analysis method. The results indicate that Imam Khomeini considered the legitimacy of the righteous jurisprudence to be based on two factors: divine appointment at the potential stage and popular victory at the defacto stage. Thus, one of the innovations of the research is to provide an alternative way to understand the political thought of the Imam regarding the legitimacy of the jurisprudential government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legitimacy
  • Guardianship of the Islamic Jurist
  • Imam Khomeini
  • Divine Appointment
  • People's victory
  • Divine Legitimacy
  • Popularity
  • Popular-Divine Legitimacy
  • Government
  1. قرآن کریم
  2. نهج البلاغه
  3. اخوان کاظمی، بهرام (1377)، قدمت و تداوم نظریه ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی. تهران: سازمان چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
  4. بازرگان، مهدی (1373)، دفاعیه از اسلام. کیهان هوایی، شماره 1097، 16شهریور.
  5. برجی، یعقوبعلی (1390)، ولایت فقیه در اندیشه فقیهان. تهران: سمت، چاپ دوم.
  6. جهان بزرگی، احمد (1381)، درآمدی بر تحوّل نظریه دولت در اسلام. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول.
  7. جعفر پیشه فرد، مصطفی (1381)، چالش های فکری نظریه ولایت فقیه. قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول.
  8. جوادی آملی، عبدالله (1391)، ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر إسراء، چاپ چهاردهم.
  9. جوان آراسته، حسین (1386)، مبانی حکومت اسلامی. قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ هشتم.
  10. حاجی صادقی، عبدالله (1386)، فلسفه و نظام سیاسی اسلام. قم: زمزم هدایت، چاپ دوم.
  11. خالقی، علی (1381)، مشروعیت قدرت از دیدگاه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
  12. خمینی، روح الله (1390)، ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ بیست و سوم.
  13. خمینی، روح الله (بی تا)، کشف الأسرار، بی­جا، بی نا.
  14. خمینی، روح الله (1366)، ترجمه تحریر الوسیله. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، جلد دوم.
  15. خمینی، روح الله (1385ق)، الرسائل. قم: موسس‍ه اسماعیلیان
  16. خمینی، روح الله (1371)، شئون و اختیارات ولیّ فقیه؛ ترجمه مبحث ولایت فقیه از کتاب البیع. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ سوم.
  17. خمینی، روح الله (1378)، صحیفه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  18. خمینی، روح الله (1379)، جایگاه مردم در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
  19. رفیعی، کمال الدین محمد (1389)، نقش مردم در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی و قانون اساسی. تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول.
  20. صرامی، سیف الله (1381)، حقوق مردم در حکومت از دیدگاه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
  21. کواکبیان، مصطفی (1378)، مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج، چاپ دوم.
  22. مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، نظریه حقوقی اسلام. قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
  23. مصباح یزدی، محمدتقی (1385)، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه. قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی