انقلاب اسلامی به مثابۀ هویت جدید در عصر غلبه غرب و شرق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که مختصات نظام بین الملل در بحبوحه ی وقوع انقلاب اسلامی به چه شکلی بوده است؟ و انقلاب اسلامی به مثابه ی یک هویت جدید دارای چه عناصر و مؤلفه هایی بوده است؟ یافته های پژوهش، حاکی از آن است که انقلاب اسلامی در عصری ظهور و بروز پیدا کرد که در آن نظام بین الملل به دو قطب قدرتمند غرب و شرق تقسیم شده بود که هر کدام با نفی دین و دین گرایی، با رویکردی اومانیستی و ماده گرایانه و با ایدئولوژی سوسیالیستی - کمونیستی و لیبرالیستی - کاپیتالیستی به رقابت با یکدیگر می پرداختند و با غلبه و نفوذ در دیگر کشورها آنها را تحت نفوذ و سیطره ی خود درمی آوردند. لذا انقلاب اسلامی در چنین شرایطی و برخلاف جریان موجود و با رویکرد دینی و ایدئولوژی اسلامِ سیاسی - انقلابی و با بیان و ارائه ی مؤلفه هایی چون بازگشت به خویشتن، ایدئولوژی اسلامی، حکومت دینی، حمایت از مظلومان، مبارزه با سلطه طلبان، مردم سالاری دینی، عدالت طلبی، استقلال-طلبی، آزادی، امت واحده ی اسلامی، حمایت از جنبش های آزادی بخش، مقاومت اسلامی، مخالفت با اسرائیل، الگوی پیشرفت اسلامی، سبک زندگی اسلامی، و مهدویت و انتظار؛ به عنوان یک هویت جدید در عصر غلبۀ غرب و شرق پدیدار گشت و به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل شد. برای پاسخ به سؤال مقاله از روش توصیفی - تحلیلی بهره گرفته می شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Islamic Revolution as a New Identity in the Age of the West and the East Hegemony.

نویسندگان [English]

  • Bahaodin Ghahremani Nejad Shayegh 1
  • Meisam Belbasi 2
1 Assistant Professor of History, Civilization and Islamic Revolution, University of Tehran, Tehran, Iran
2 ph.D student Islamic Revolution Studies, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present article seeks to answer the question of “what were the coordinates of the international system in the midst of the outbreak of the Islamic Revolution? What elements and components have the Islamic Revolution had as a new identity?” The findings of the research indicate that the Islamic Revolution arose in an era in which the international system was divided into two powerful powers of the West and the East, each with a denial of religion and religiosity, with a humanist approach And materialistic, with socialist-communist and liberal-capitalist ideologies, competed with each other and, were trying to overcome and penetrate in other countries and were influencing them. Therefore, the Islamic Revolution in such a situation, contrary to current trends and with the religious approach and ideology of a political-revolutionary Islam, by expressing and presenting components such as returning to oneself, Islamic ideology, religious rule, protecting the oppressed, fighting against the dominant, religious democracy, justice, independence, liberty, Islamic Ummah, support for liberation movements, Islamic resistance, opposition to Israel, pattern of Islamic progress, Islamic lifestyle, and Mahdism and expectation; as a the new identity emerged in the western and eastern era, becoming a model for other countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • International System
  • Iran
  • Identity
  • West
  • East
  1.  1.   ابوالحسنی، سیدرحیم، 1388، تعیین و سنجش مؤلفه­های هویت ایرانی، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
  2.  2.   ادیب­راد، نسترن، 1383، «ابعاد روان­شناختی هویت جنسی و هویت فرهنگی»، در مجموعه مقالات مبانی نظری هویت و بحران هویت، به اهتمام علی­اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
  3.  3.   استوار، مجید، 1394، «بررسی تأثیر ابعاد نمادین جهان ایرانی بر ذهنیت ایرانیان»، سیاست، دوره چهل­وپنجم، شماره 3، پاییز، صص 591 - 613.
  4.  4.   اسمیت، آنتونی.دی، 1383، ناسیونالیسم؛ نظریه، ایدئولوژی، تاریخ، ترجمه منصور انصاری، تهران، تمدن ایرانی.
  5.  5.   افروغ، عماد، 1387، هویت ایرانی و حقوق فرهنگی، تهران، سوره مهر.
  6.  6.   پورحسن، ناصر، 1390، «مبانی دینی فرهنگ راهبردی ج . ا . ایران»، نامه دفاع، شماره سوم (پیاپی 26)، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، صص 127 - 164.
  7.  7.   ترابی، قاسم؛ رضایی، علیرضا، 1390، «فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران؛ زمینه­های ایجابی، شاخص­های اساسی»، مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره 4، زمستان، صص 135 - 162.
  8.  8.   توانا، محمدعلی؛ علی­پور، محمود، 1394، «اسلام سیاسی انقلاب ایران در فضای مجازی چندلایه و متکثر: رخ­نمایی براساس تفاوت»، پژوهش­های سیاست اسلامی، سال سوم، شماره 7، بهار و تابستان، صص 37 - 61.
  9.  9.   جاودانی­مقدم، مهدی، 1388، «نقش و جایگاه گفتمان انقلاب اسلامی در سیاست بین­الملل»، رهیافت انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 8، بهار، صص 61 - 86.

 10.حسینی، سیدرضا، 1390، «الگوی مردم­سالاری دینی و نسبت آن با بیداری اسلامی»، جستارهای سیاسی معاصر، سال دوم، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 1 - 18.

 11.خامنه­ای، سیدعلی، 12/6/1377، بیانات در مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس.

 12.خامنه­ای، سیدعلی، 14/3/1381، بیانات در اجتماع زائران حرم امام خمینیv.

 13.خامنه­ای، سیدعلی، 6/8/1383، بیانات در دیدار با مسئولان نظام.

 14.خامنه­ای، سیدعلی، 7/7/1387، بیانات در دیدار جمعی از نخبگان علمی و دانشجویان دانشگاه­ها.

 15.خانی، حسین، 1394، «تحلیل جامعه­شناسی مفهوم سبک زندگی در تمدن­های غربی و اسلامی»، سیاست، سال چهل­وپنجم، شماره 1، بهار، صص 145 - 160.

 16.خرمشاد، محمدباقر، 1392، «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»، راهبرد فرهنگ، سال ششم، شماره 23، پاییز، صص 127 - 154.

 17.خمینی، سیدروح­الله، 1378، صحیفه امام، 21 جلد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیv

 18.دهشیری، محمدرضا، 1382، «تأثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی بر روابط بین­الملل»، اندیشه انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 7 و 8، پاییز و زمستان، صص 6 - 18.

 19.دهقانی­فیروزآبادی، سیدجلال؛ ذبیحی، رضا، 1391، «انقلاب اسلامی ایران و عدم­مطلوبیت نظم بین­المللی موجود»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 31، زمستان، صص 71 - 90.

 20.رضاپور، حسین، 1393، «تأثیر انقلاب اسلامی بر نظام بین­الملل»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 37، تابستان، صص 141 - 158.

 21.رهبری، مهدی، 1386، «شکل­گیری گفتمان انقلابی در ایران»، پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم، شماره 23، پاییز و زمستان، صص 89 - 114.

 22.رهبری، مهدی، 1387، مشروطه ناکام، تهران، انتشارات کویر.

 23.سلیمانی، فاطمه، 1390، «تأثیر فرهنگ سیاسی ایرانیان بر فرهنگ راهبردی»، نامه دفاع، شماره سوم (پیاپی 26)، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، صص 165 - 206.

 24.سیمبر، رضا؛ ستوده، علی­اصغر، 1393، «چالش­های هویتی فراروی هویت دین­محور انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 36، بهار، صص 91 - 110.

 25.شریعتی، علی، 1357، بازگشت به خویشتن (مجموعه آثار 4)، تهران، انتشارات حسینیه ارشاد.

 26.طاهری، ابوالقاسم، 1390، روش تحقیق در علوم سیاسی، تهران، قومس.

 27.عابدی­اردکانی، محمد، 1390، «رابطه عزت نفس و میزان گرایش جوانان به سبک زندگی غربی؛ مطالعه موردی: جوانان یزدی»، سیاست، سال چهل­ویکم، شماره 2، تابستان، صص 252 - 233.

 28.عباسی، مجید؛ حبیبی، سیدمهدی؛ پارسا، سارا، 1392، «نظریه موازنه تهدید: دلایل ساختاری شکل­گیری و گسترش اسلام سیاسی و مقاومت اسلامی در خاورمیانه»، رهیافت انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 24، پاییز، صص 115 - 136.

 29.فوکو، میشل، 1384، «انبار باروتی به نام اسلام»، در مجموعه مقالات اندیشمندان علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران، ترجمه محمدباقر خرمشاد، تهران، باز.

 30.فوکو، میشل، 1389، ایران: روح یک جهان بی­روح، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران، نی.

 31.فولر، گراهام، 1377، قبله عالم: ژئوپلیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران، مرکز.

 32.فیاضی، عبدالناصر، 1386، «انقلاب معنوی: معنویت­گرایی سیاسی در انقلاب اسلامی ایران از نگاه میشل فوکو»، کیهان فرهنگی، سال بیست­وچهارم، شماره 255 و 256، دی و بهمن، صص 34 - 36.

 33.گودرزی، حسین، 1387، تکوین جامعه­شناختی هویت ملی در ایران، تهران، تمدن ایرانی.

 34.ملکوتیان، مصطفی، 1389، «انقلاب اسلامی، نظام بین­الملل و آینده غرب»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 20، بهار، صص 41 - 66.

 35.ملکوتیان، مصطفی؛ محمدی، محمدجواد، 1392، «انقلاب اسلامی ایران، لیبرال دموکراسی غرب و فروپاشی نرم­افزاری اتحاد جماهیر شوروی»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 34، پاییز، صص 49 - 68.

 36.منصور، جهانگیر، 1385، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر دوران.

 37.منصوری، جواد و همکاران، 1381، «انقلاب اسلامی و معنویت­گرایی»، اندیشه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 2، تابستان، صص 143 - 172.

 38.منوچهری، عباس؛ عباسی، مسلم، 1389، «فرآیند شکل­گیری اندیشه سیاسی جلال آل­احمد: بازگشت به خویشتن»، سیاست، دوره چهلم، شماره 4، زمستان، صص 299 - 313.

 39.میرغیاثی، سیدعبدالله، 1393، «اصل آزادی به منزله یک حق و ظهور جریان­های فکری در اندیشه سیاسی اسلام»، پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال چهارم، شماره 4، زمستان، صص 107 - 128.

 40.یزدانی، عنایت­الله؛ قاسمی، داریوش؛ شاه­قلعه، صفی­الله، 1390، «انقلاب اسلامی ایران، نظام بین­الملل و نظریه انتقادی»، دانش سیاسی، سال هفتم، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 205 - 228.

 41.Brubaker, R. and Cooper, F. (2000), “Beyond Identity”, Theory and Society, Vol. 29 (1), pp. 1-47.

 42.Delanty, G. (1996), ‘Beyond the Nation-State: National Identity and Citizenship in a Multicultural Society– A Response to Rex’, Sociological Research Online, 1(4), http://www.socresonline.org.uk/1/3/1.html#2.3.

 43.Smith, A.D (1999), Myths and Memories of the Nations, Oxford: Oxford University Press.