تأثیرات متقابل انقلاب اسلامی ایران و ژئوپلیتیک شیعه در خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران

2 دانشجوی مقطع دکتری، رشته علوم سیاسی، گرایش مسائل ایران، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

چکیده

تشیع از قرن شانزدهم میلادی مذهب رسمی ایران بوده است. اعتقادات، رهبری و نهادهای شیعه، نقش مهمی در سیاست خارجی ایران داشته و اسلام شیعی از آغاز با سیاست آمیخته بوده؛ چنانکه می­‌توان گفت تاریخ و معتقدات شیعه زیربنای ایدئولوژی انقلاب اسلامی و یکی از مهمترین ریشه­‌های آن بوده است. از طرف دیگر پس از پیروزی انقلاب اسلامی بحث صدور انقلاب و تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران بر جوامع شیعی پررنگ شد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخگویی به این سوال است که اولاً مذهب تشیع چه تأثیری بر پیروزی و استمرار انقلاب اسلامی ایران داشته و ثانیاً انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری بر ژئوپلیتیک تشیع داشته است. در پایان اینگونه نتیجه گرفته می‌­شود که ارزش­‌ها و اصول مکتبی فقه تشیع باعث شده تا مردم شیعه ایران به کمک رهبری قدرتمند شیعه نسبت به وضع موجود واکنش نشان داده و انقلاب اسلامی ایران را پدید آورند. از سویی دیگر انقلاب اسلامی ایران نیز موجب گسترش حوزه نفوذ تشیع در منطقه خاورمیانه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Interaction of the Islamic Revolution of Iran and Shiite Geopolitics in the Middle East

نویسندگان [English]

  • MohammadNabi Salim 1
  • hamed hosseinzadeh 2
1 Assistant Professor, Department of History, Islamic Azad University, Shahroud Branch, Shahrood, Iran.
2 PhD Student, Political Science, Iran Problems, Shahroud Branch, Islamic Azad University, Shahroud, Iran
چکیده [English]

Shi'ism has been the official religion of Iran since the sixteenth century. Beliefs, leadership, and Shi'a institutions have played an important role in Iran's foreign policy, and Shi'a Islam has been mixed with politics from the outset; so we can say that Shiite history and beliefs are underpinned by the ideology of the Islamic Revolution and has been one of its most important roots. On the other hand, after the victory of the Islamic Revolution, the issue of the issuance of the revolution and the influence of the Islamic Revolution of Iran on the Shiite communities was highlighted. This research, using a descriptive-analytical method, attempts to answer this question: firstly, what was the effect of Shi'ism on the victory and continuation of the Islamic Revolution of Iran, and what impact the Shiite Islamic revolution has had on the Shi'a geopolitical. In the end, it is concluded that the values and principles of Shiite jurisprudence have led the Iranian Shiite people to react to the present situation through the help of the powerful Shiite leadership and create the Islamic Revolution of Iran. On the other hand, the Islamic Revolution of Iran has also contributed to the expansion of the Shia influence in the Middle East.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Iran
  • Shi’ism
  • Religion
  • Ideology
  1.  1.   اخوان مفرد، حمیدرضا؛ (1381). ایدئولوژی انقلاب ایران؛ تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  2.  2.   بشیریه، حسین؛ (1387). انقلاب و بسیج سیاسی؛ تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  3.  3.   توال، فرانسوا؛ (1380)؛ ژئوپلیتیک تشیع؛ ترجمه‌­ی حسن صدوق ونینی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول.
  4.  4.   حسینیان، روح الله. (1380). تاریخ سیاسی تشیع تا تشکیل حوزه علمیه. مقدمه‌­ای بر تاریخ انقلاب اسلامی، تهران: نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  5.  5.   خسروپناه، عبدالحسین (1388). جریان شناسی فکری ایران معاصر. قم: موسسه حکمت نوین اسلامی.
  6.  6.   درخشه جلال (1390). آفاق تمدنی انقلاب اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادقb
  7.  7.   درخشه، جلال. (1387). گفتارهایی درباره انقلاب اسلامی ایران. تهران: دانشگاه امام صادقb
  8.  8.   دهقان، حمید. (1384). انقلاب اسلامی نقطه عطفی در تاریخ. قم: مدین.
  9.  9.   شفیعی فر، محمد رضا. (1378). درآمدی بر مبنای فکری انقلاب اسلامی. قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها.

 10.صحفی، سید محمد، (1380)، ژئوپلیتیک فرهنگی و مسئله امنیت ملی، تهران: نشر شمسا.

 11.طاهری، سید مهدی. (1388). بازخوانی تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر بیداری مسلمانان؛ قم: پژوهشگاه بین­المللی المصطفی، پژوهشکده مطالعات منطقه‌­ای.

 12.عزتی، عزت الله. (1386) ژئوپلیتیک؛ تهران: سمت.

 13.عمید زنجانی، عباسعلی (1381). انقلاب اسلامی ایران: علل، مسائل و نظام سیاسی، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها.

 14.فاضلی نیا، نفیسه. (1386). ژئوپلیتیک شیعه و نگرانی غرب از انقلاب اسلامی. قم: موسسه شیعه شناسی.

 15.فوکو، میشل (1379). ایران روح یک جهان بی روح. ترجمه افشین جهاندیده و نیکو سخوش. تهران. نشر نی.

 16.کاظمی دینان، مرتضی. (1388). علل خیزش شیعیان حاشیه جنوبی خلیج فارس (عربستان سعودی، بحرین، کویت)؛ قم: موسسه شیعه شناسی.

 17.الگار، حامد (1360). چهار گفتار درباره انقلاب اسلامی ایران. ترجمه مرتضی اسعدی و حسن چیذری، نشر قلم، تهران.

 18.گلدستون، جک. (1385). مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب­‌ها، ترجمه محمد تقی دلفروز. تهران: کویر.

 19.لاکوست، ایو و ژیبلن، بتریس. (1378). عوامل و اندیشه­‌ها در ژئوپلیتیک. ترجمه علی فراستی. تهران، نشر امن. مجتهدزاده، پیروز (1381)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران، سمت.

 20.متقی زاده، زینب. (1384). جغرافیای سیاسی منطقه خلیج فارس. قم: نشر موسسه شیعه شناسی.

 21.نامدار، مظفر. (1376). رهیافتی بر مبانی مکتبها و جنبشهای سیاسی شیعه. تهران: نشر پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

 22.نصیری، محمد. (1389). تحلیلی از تاریخ تشیع و امامانb. قم: دفتر نشر معارف.

 

 23.مقالات               

 24.احمدی، عباس و حافظ نیا محمدرضا؛ (1389) موانع و شیوه‌های بازدارنده تجدید حیات شیعه در جهان؛ فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی، شماره 30.

 25.تلاشان، حسن. (1389). دورنمای ژئوپلیتیک شیعه در عراق، فصلنامه شیعه شناسی، شماره 31.

 26.فوزی، یحیی. (1382). بررسی مبانی نظری و توانایی‌های گفتمان اصلاح طلبانه اسلام گرایان شیعی. فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. دوره 61.