کار ویژه‌های شورای انقلاب در دوره انتقال قدرت در فرایند نظام سازی جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

امام خمینی در آستانه پیروزی انقلاب، به فکر راه­‌اندازی شورایی ائتلافی از نیروهای مبارز برآمد که با سرعت عمل و تدبیر انقلابی، اوضاع را کنترل نماید. تشکیل شورای انقلاب، صورت عملی این فکر بود. این شورا در حوزه تقنینی، اجرایی و قضایی فعالیت­های مختلفی داشت به گونه­ای که در مقاطعی بحرانی، مهم­ترین رکن اجرایی کشور در کنار دیگر وظایفش شناخته می­شد. لذا این پرسش اصلی وجود دارد که: شورای انقلاب در دوره انتقال قدرت در فرایند نظام­‌سازی جمهوری اسلامی، چه کار ویژه‌­هایی را عهده­دار بوده؟ شورا، برای عقیم گذاردن بی­نظمی‌ و هرج و مرج طلبی در دوره انتقال قدرت، قانونگذاری، باگزینه پیشنهادی نخست وزیری دولت موقت و تحولات بعدی، بسترشکل­گیری قوه مجریه و با تاسیس دادگاه-های انقلاب و دیوان عالی قضایی، سیستم قضایی انقلابی را ساختار بخشید.
بنا بر اهمیت موضوع، این پژوهش، کوششی است در جهت بازشناخت فلسفه شکل­گیری، تاریخچه، کارویژه وکارکردهای شورای انقلاب.این شورا، در عمر هفده ‌ماهه خود، هم چون اتاق فکر انقلابیون مذهبی، کانون تصمیم­سازی و مرجع تصمیم­گیری اساسی در مهار بحران­‌ها بود و اقدامات سرنوشت­سازی در راستای نظام­سازی انجام داد. داده­‌های پژوهش با روش کتابخانه­‌ای و به شیوه توصیفی – تحلیلی و با رعایت سیر تاریخی وقایع، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Process of Systematizing Islamic Republic and the Roles of the Revolutionary Council during the Transfer of Power

نویسندگان [English]

  • Zahra biagem Ali Beigi 1
  • Morteza Dehghannejad 2
  • Ali Akbar Jafari 3
1 Ph.D. Student of History of Iran in Islamic Duration, University of Isfahan.Isfahan, Iran
2 Professor of History at Isfahan University, Isfahan, Iran
3 Associate Professor of the History Department of Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Imam Khomeini, on the eve of the victory of the revolution, thought to establish a coalition council of revolutionary forces that controlled the situation with speed and revolutionary contraption. The practical form of this thought was the formation of the Revolutionary Council. The council had various activities in the legislative, executive, and judicial spheres, so that, at some critical points, was the most important pillar of the country's executive, along with its other duties. Therefore, the main question is: “what role did the Revolutionary Council take during the transfer of power in the process of Islamic Republic systemization?” The council, in order to put an end to the uncertainty and chaos during the transition period, the legislature, with the proposed option appointing the prime minister and establishing the interim government and subsequent developments, established the basis of the executive branch and by establishment of the Revolutionary Courts and the Supreme Judicial Courts, made the revolutionary judicial system structure.
Due to the importance of the subject, this research is an attempt to recognize the philosophy of formation, history, acts, and functions of the Revolutionary Council. In its seventeen-month lifetime, the council did like the think tank of religious revolutionaries, the decision-making center and the decision-making authority. It was fundamental to the containment of crises and made critical measures in the direction of systematization. The research data were analyzed using descriptive - analytical method and with respect to the chronic of the events.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Revolutionary Council
  • Systematization
  • Power Transfer
  • Islamic Republic
  1. بازرگان، مهدی (1361). شورای انقلاب و دولت موقت، تهران، نهضت آزادی ایران.
  2. بازرگان، عبدالعلی (1360). مسائل و مشکلات اولین سال انقلاب، تهران، نهضت آزادی ایران.
  3. برزین، سعید (1374). زندگینامه سیاسی مهندس بازرگان، تهران، نشر مرکز.
  4. خامنه ای، سید علی (1360). گفتاری درباره حکومت علوی، تهران، حزب جمهوری اسلامی.
  5. دولت‌های ایران از میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی(1379). وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
  6. رضوی، مسعود (1376). هاشمی و انقلاب، تهران، همشهری، چاپ دوم.
  7. رفیع پور، فرامرز (1376). توسعه و تضاد، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  8. سائلی کرده ده، مجید (1378). سیر تحول قوانین انتخاباتی مجلس در ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  9. _________________ (1384). شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

10.سحابی، عزت الله (1377). گفتگو با مهندس عزت الله سحابی، در شورای انقلاب چه گذشت؟، ایران فردا، سال هفتم، شماره 51، بهمن و اسفند 1377.

11.سمیعی، احمد (1371). طلوع و غروب دولت موقت، تهران، شباویز.

12.شعاع حسینی، فرامرز (1392). بهشتی از زبان بهشتی (خاطرات شهید آیت الله سید محمد حسینی بهشتی)، جلد دوم، تهران، شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.

13.صحیفه امام (1378). مجموعه آثار امام خمینی (بیانات، پیان­ها، مصاحبه­ها، احکام، اجازات شرعی و نامه­ها)، جلد های مختلف، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

14.فردوست، حسین (1371)، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، ج 1، تهران، موسسه اطلاعات، چاپ پنجم.

15.فوزی، یحیی (1378). تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، جلد 1، تهران، عروج، چاپ دوم.

16.قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مجموعه لوایح قانونی مصوب شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران(1359). تهران، اداره کل تنقیح و تدوین قوانین و مقررات.

17.مظفر، محمد جواد (1378). اولین رئیس جمهور (پنج گفتگو درباره اولین انتخابات ریاست جمهوری ایران، دیماه 1358)، تهران، کویر، چاپ سوم.

18.موحد، ا.ه (1363). دو سال آخر رفرم تا ... انقلاب به ضمیمه انقلاب و امریکا، تهران، امیر کبیر.

  1. نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، مهندس مهدی بازرگان (1390)، ج 3، تهران، موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، چاپ دوم.

20.نگرش به اولین دوره مجلس شورای اسلامی(1364). تهران، روابط عمومی مجلس.

21.هاشمی رفسنجانی، اکبر (1376). دوران مبارزه هاشمی رفسنجانی، زیر نظر مهندس محسن هاشمی، ج 1، تهران، دفتر نشر معارف اسلامی.

22.یزدی، ابراهیم (1368). آخرین تلاش­ها در آخرین روزها، تهران، قلم، چاپ ششم.

23.یزدی، ابراهیم (1377). گفتگو با دکتر ابراهیم یزدی، پشت صحنه انقلاب در پاریس، ایران فردا، سال هفتم، شماره 51، بهمن و اسفند 1377؛ شماره 52، فروردین 1378.

24.نشریات:

25.اطلاعات، 24/10/1357، 31/4/1359، 8/12/1358.

26.سروش، 2/12/1359.

27.کیهان، 30/10/1357، 30/11/1357، 30/4/1358، 15/6/1358، 7/8/1358، 26/2/1358، 15/8/1358، 16/8/1358، 13/11/1358، 16/11/1358، 14/8/1358، 12/9/1358، 19/12/1358، 14/12/1358، 30/1/1359، 26/9/1358، 25/9/1358، 14/9/1358ف 15/9/1358، 12/4/1359، 12/3/1359، 18/4/1359، 2/5/1359، 28/4/1359.

28.جمهوری اسلامی، 17/10/1359.