تحلیل مضمون عوامل عرفی شدن نظام سیاسی در اندیشه شهید مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

2 استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

حکومت اسلامی براساس مبانی و ارزش‌های اسلامی پایه‌گذاری شده است که هدایت کننده جامعه بر اساس اصول اسلامی است و دین در متن جامعه در ابعاد مختلف حکومتی نقش اصلی دارد. در مقابل این مفهوم، معنای دیگری نیز قابل تصور است و آن هم عرفی‌شدن حکومت است که در مبانی آن دین از متن جامعه به حاشیه رانده می‌شود و قانون صرف بشری بر جامعه حکمفرما می‌گردد. در این مقاله از میان متفکران مسلمان مخالف سکولاریسم به اندیشه آیت‌الله مطهری پرداخته می شود. سوال اصلی مطرح شده این است که از نگاه آیت الله مطهری عوامل عرفی شدن نظام سیاسی کدامند؟ روش به کارگرفته شده روش تحلیل مضمون است. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که در اندیشه شهید مطهری، عوامل ایجاد و گسترش عرفی شدن نظام سیاسی در ذات دین ریشه ندارد؛ بلکه ناشی از انحراف فکری و انحراف عملکرد مسلمین(تحجر- عدم شاخت صحیح مبانی دینی- تفسیر غلط- انزوای روحانیت و...) و نفوذ استعمار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Thematic analysis of the factors of secularization of the political system in the thought of Shahid Motahari

نویسندگان [English]

  • saeed Ghorbani 1
  • Samaneh Keshvardoost 2
1 student
2 University of Tehran
چکیده [English]

حکومت اسلامی براساس مبانی و ارزش‌های اسلامی پایه‌گذاری شده است که هدایت کننده جامعه بر اساس اصول اسلامی است و دین در متن جامعه در ابعاد مختلف حکومتی نقش اصلی دارد. در مقابل این مفهوم، معنای دیگری نیز قابل تصور است و آن هم عرفی‌شدن حکومت است که در مبانی آن دین از متن جامعه به حاشیه رانده می‌شود و قانون صرف بشری بر جامعه حکمفرما می‌گردد. در این مقاله از میان متفکران مسلمان مخالف سکولاریسم به اندیشه آیت‌الله مطهری پرداخته می شود. سوال اصلی مطرح شده این است که از نگاه آیت الله مطهری عوامل عرفی شدن نظام سیاسی کدامند؟ روش به کارگرفته شده روش تحلیل مضمون است. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که در اندیشه شهید مطهری، عوامل ایجاد و گسترش عرفی شدن نظام سیاسی در ذات دین ریشه ندارد؛ بلکه ناشی از انحراف فکری و انحراف عملکرد مسلمین(تحجر- عدم شاخت صحیح مبانی دینی- تفسیر غلط- انزوای روحانیت و...) و نفوذ استعمار است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • عرفی‌شدن
  • آیت‌الله مطهری
  • سکولاریسم
  • حکومت اسلامی
  • نفوذ استعمار

مراجع

  1. بخت آزمای بناب، محمد و منتظرخراسان، حجت(1396)، «بررسی روش تحلیل مضمون در تحقیقات با رویکرد
  2. کیفی»، سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و مهندسی صنایع.
  3. درخشه، جلال و همکاران(1394)، «تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، دوره6، پاییز، شماره17، صص72-53.
  4. عباسی، ولی الله(1381)، قلمرو دین و انتظار بشر از آن در آراء و اندیشه های شهید مطهری، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره6و7، 48-65.
  5. قدردادن قراملکی، محمدحسن(1385)، حکومت دینی از منظر استاد شهید مطهری، مؤسسه ی فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
  6. قدردان قراملکی، محمدحسن(1381)، ولایت فقیه از دیدگاه استاد مطهری(برگرفته از کتاب اندیشه سیاسی آیه الله مطهری) بوستان کتاب قم.
  7. قربانی، قدرت الله(1384)، درآمدی بر اندیشه دینی –سیاسی شهید مطهری، انتشارات معاونت پژوهشی، انتشارات پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
  8. کلاته، حسن(1387)، گفتمان جمهوری اسلامی در اندیشه امام خمینی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  9. کمالی، یحیی(1397)، «روش‌شناسی تحلیل مضمون و کاربرد آن در مطالعات سیاستگذاری عمومی»، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 4، تابستان، شماره 2، صص208-189.
  10. مطهری، مرتضی(1387)، احیای تفکر اسلامی، انتشارات صدرا.
  11. مطهری، مرتضی(1385)، انسان شناسی قرآن، انتشارات صدرا.
  12. مطهری، مرتضی(1376)، آشنایی با قرآن ج1، انتشارات صدرا.
  13. مطهری، مرتضی(1380)، حج، انتشارات صدرا.
  14. مطهری، مرتضی(1398)، عدل الهی، انتشارات صدرا.
  15. مطهری، مرتضی(1378)، یادداشت‏های استاد مطهری، ج‏9، انتشارات صدرا.
  16. مطهری، مرتضی(1387)،انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ، انتشارات صدرا.
  17. مطهری، مرتضی(1376)،آشنایی با قرآن، ج2، انتشارات صدرا.
  18. مطهری، مرتضی(1376)،آشنایی با قرآن،ج3، انتشارات صدرا.
  19. مطهری، مرتضی(1376)،آشنایی با قرآن،ج6، انتشارات صدرا.
  20. مطهری، مرتضی(1376)،آشنایی با قرآن،ج13، انتشارات صدرا.
  21. مطهری، مرتضی(1376)،آشنایی با قرآن،ج14، انتشارات صدرا.
  22. مطهری، مرتضی(1387)،حکمت‌ها و اندرزها،ج2، انتشارات صدرا.
  23. مطهری، مرتضی(1379)،حماسه حسینی، ج1، انتشارات صدرا.
  24. مطهری، مرتضی(1379)،حماسه حسینی، ج2، انتشارات صدرا.
  25. مطهری، مرتضی(1397)،علل گرایش به مادیگری، انتشارات صدرا.
  26. مطهری، مرتضی(1371)،نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا.
  27. مطهری، مرتضی(1378)،یادداشت‏های استاد مطهری، انتشارات صدرا.
  28. مطهری، مرتضی(1358)، بیست گفتار، انتشارات صدرا.
  29. مطهری، مرتضی(1360)، هدف زندگی، انتشارات صدرا.
  30. مطهری، مرتضی(1361)، قیام و انقلاب مهدی(ع)، انتشارات صدرا.
  31. مطهری، مرتضی(1362)، خدا در زندگی انسان، انتشارات صدرا.
  32. مطهری، مرتضی(1362)، مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی(1-7)(جلد اول –انسان و ایمان)، انتشارات صدرا.
  33. مطهری، مرتضی(1362)، مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی(ج3)، انتشارات صدرا.
  34. مطهری، مرتضی (1362)، مقدمه ای بر جهانبینی اسلامی(جلد2جهانبینی توحیدی)، انتشارات صدرا.
  35. مطهری، مرتضی(1370)، روحانیت، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  36. مطهری، مرتضی(1370)، سیری در سیره ی نبوی، انتشارات صدرا.
  37. مطهری، مرتضی(1373)، اسلام و مقتضیات زمان ج2، انتشارات صدرا.
  38. مطهری، مرتضی(1373)، امامت و رهبری، انتشارات صدرا.
  39. مطهری، مرتضی(1373)، تعلیم و تربیت در اسلام، انتشارات صدرا.
  40. مطهری، مرتضی(1374)، اسلام و مقتضیات زمان ج اول، انتشارات صدرا.
  41. مطهری، مرتضی(1374)، پیرامون جمهوری اسلامی، انتشارات صدرا.
  42. مطهری، مرتضی(1374)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، انتشارات صدرا.
  43. مطهری، مرتضی(1380)، احیای تفکر اسلامی، انتشارات صدرا.
  44. مطهری، مرتضی(1381)، پانزده گفتار، انتشارات صدرا.
  45. مطهری، مرتضی(1384)، پنج مقاله، انتشارات صدرا.
  46. مطهری، مرتضی(1385)، آینده انقلاب اسلامی ایران، انتشارات صدرا
  47. مطهری، مرتضی(1385)، شش مقاله، انتشارات صدرا.
  48. مطهری، مرتضی(1387)، مسئله شناخت، انتشارات صدرا.
  49. مطهری، مرتضی(1389)، امدادهای غیبی در زندگی بشر، انتشارات صدرا.
  50. مطهری، مرتضی(1389)، انسان و سرنوشت، انتشارات صدرا.
  51. مطهری، مرتضی(1389)، مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی؛ ج چهارم(انسان در قرآن)، انتشارات صدرا.
  52. مطهری، مرتضی(1389)؛ خدمات متقابل اسلام و ایران، انتشارات صدرا.
  53. نوروزی، محمدجواد(1391)، فلسفه ی سیاسی اسلام، انتشارات مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  54. ولی نژاد، مهدی، خانمحمدی، احسان(1396)، بررسی رابطه عقل و دین در نظر شهید استاد مطهری، ماهنامه ی معرفت، شماره238، ص83 تا93
فصلنامه علمی پژوهش‌های انقلاب اسلامی
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 40
اردیبهشت 1401
صفحه 170-195

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار