دلائل و زمینه های سیاسی- فرقه ای تاسیس و توسعه مدارس بهایی با تاکید بر تاریخ معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه آزاد، واحد نور، ایران.

2 دانشیار تاریخ دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

3 مدیر گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، ایران

4 استاد یار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر، ایران

چکیده

سرمایه گذاری برای ایجاد موسسات آموزشی و در راس آن تاسیس مدارس برای کودکان و نوجوانان از اهتمام ویژه ای در منظومه فکری رهبران فرقه بهایی برخوردار بوده است. حال پژوهش با طرح این پرسش اساسی که دلائل و زمینه‌های سیاسی-فرقه ای تاسیس و توسعه مدارس بهایی در تاریخ معاصر ایران کدام است؟ دریافته است که بهائیت به عنوان تشکیلات ‌سیاسی به دلائل مختلفی چون توصیه رهبران، تبلیغ آیین، همسوسازی فکری جامعه ایرانی، آموزش نسلی جامعه بهایی، حراست از تفکرات مذهبی و سیاسی فرقه، ایجاد و یا تقویت اتحاد و همبستگی بین بهاییان، جذب غیربهاییان از مدرس و معلم تا دانش آموز، تبلیغ سیاسی با برجسته انگاری نقش بهاییان در فرآیند اصلاحات به خصوص در آموزش و پرورش نوین ایران و در نهایت مقابله با بینش انتقادی نسبت به فرقه بهاییت، تاسیس و توسعه مدارس را در دستور کار خود قرار داد. علاوه بر این تعاملات با حکومتها و برخورداری از حمایتهای خارجی در این مساله موثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reasons and political-religious backgrounds for the establishment and development of Baha'i schools with emphasis on the contemporary history of Iran

نویسندگان [English]

  • mahdi mahmoodicherati 1
  • emamali shabani 2
  • ramezan seyghal 3
  • seyed ali akbar abbaspour 4
1 Doctoral student of history at Noor Branch University, Iran.
2 Associate professor of history Department of history University of mazandaran
3 Head of History Department, Islamic Azad University, Noor Branch
4 Assistant Professor of History, Islamic Azad University, Azadshahr Branch
چکیده [English]

Educational investment and spending a lot of money to establish educational institutions and, above all, the establishment of schools for children and adolescents has been a special concern in the intellectual system of national and local leaders of the Baha'i sect. In this regard, the focus of its leaders was on classical and school education and due to the great impact on the community of children and adolescents. Therefore, the construction and expansion of schools, attracting material and spiritual support of the Baha'i community and even government elements, attracting efficient teachers, preparing lessons and trainings related to the Baha'i religion has been a special concern in order to propagate and scientific enhancement of its followers against suspicions or propaganda of dissidents . Now, the research with the help of written and oral documents, in a descriptive-analytical method and with the basic question of what the reasons and political-religious contexts for the establishment and development of Bahai schools are in the contemporary history of Iran, Found that The Bahaism as a religious and political organization for various reasons such as the advice of cult leaders, propagation of religion, intellectual alignment of Iranian society, generational education of the Bahai community, protection of religious and political thought of Baha'i adolescents and youth, creating or strengthening unity and solidarity among thinkers And Baha'i teachers, attracting non-Baha'is from teachers to students, political propaganda by highlighting the role of Baha'is in the reform process, especially in modern education in Iran, and finally countering the anti-Baha'i vision, has put the establishment and development of schools his agenda. In addition, interactions with governments and foreign support have been effective in this regard

کلیدواژه‌ها [English]

  • Baha'i schools
  • establishment and development
  • Reasons and political-religious backgrounds
  • the contemporary history of Iran
آریا، سپهر (بی­تا)، نقش بابیان و بهائیان در انقلاب مشروطه، بی­جا: بی­نا.
آفاری، ژانت (1378)،«تاملی در تفکر اجتماعی-سیاسی زنان در انقلاب مشروطه»،نگرشی بر زن و جنسیت در دوران مشروطه،آمریکا:کانون پژوهش تاریخ زنان ایران.
آیتی، عبدالحسین (1307)،کشف الحیل،ج1و2، تهران:خاور. 
اسفندیار شهابی، هوشنگ (2011)، «ساختار یک تعصب؛ تاملاتی در بهایی ستیزی سکولار در ایران»،بهائیان ایران؛ پژوهشهای تاریخی-جامعه شناختی، گردآورندگان دومینیک پرویز بروکشا-سینا فاضل، ترجمه عرفان ثابتی، سوئد: باران، 334-309.
اشراقی، محمدرضا (1388)، «عشق آباد روسیه،بهائیان و دولت تزاری»، نشریه تاریخ معاصر، ش 49، 263-344.
افراسیابی، بهرام (1366)، بهائیت به روایت تاریخ، تهران: پرستش.
افروخته، یونس (1983)، خاطرات نه ساله، آمریکا: کلمات.
افندی(عبدالبهاء)، عباس (2004)، رسالة المدنیه، بی جا: بی نا.
افندی(عبدالبهاء)، عباس (1965)، مکاتیب،ج4 و5،بی جا:موسسه ملی مطبوعات امری. 
افندی(عبدالبهاء)، عباس (1971)، مجموعه خطابات حضرت عبدالبهاء، ج1- 2، آلمان غربی: موسسه ملی مطبوعات امری.
ایقانی، شقایق (1380)، تاریخچه مدارس بهایی مازندران، بی جا: موسسه معارف عالی امر.
براون، ادوارد (1380)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، تهران: کویر.
بهرامی، عبدالله (1363)، خاطرات عبدالله بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین شاه تا اوائل کودتا، تهران: علمی.
ترابی فارسانی، سهیلا (1378)، اسنادی از مدارس دختران از مشروطیت تا پهلوی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
توکلی طرقی، محمد (2011)، «بهائی ستیزی و اسلام گرایی در ایران»، بهائیان ایران؛ پژوهشهای تاریخی- جامعه شناختی، گردآورندگان دومینیک پرویز بروکشا-سینا فاضل، ترجمه عرفان ثابتی، سوئد: باران، 335-393.
ثابت، عباس (1997)، تاریخچه مدرسه تربیت بنین، دهلی نو: مرآت.
جعفریان، رسول (1382)، جریانها و سازمانهای سیاسی مذهبی-سیاسی ایران(1357-1320)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.   
جواهری، میکائیل (1393)، بهائیت پاد جنبش حیات ملت ایران، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
چمن خواه، لیلا (1391)، بهائیت و رژیم پهلوی، تهران: نگاه معاصر.
حکمت، علی اصغر (2535)، سی خاطره، تهران: پارس.
دایرة المعارف بهایی (بی تا)، مدخل«مدرسه وحدت بشر»، بی جا: بی تا.
رجبی، محمد حسن (1386)، «ردیه ای بر تفسیر و تاویل بهائیان از مشروطیت»، فصلنامه مطالعات تاریخی،س4، ش 17، 293-301.
روحه شوئن، ژانت (بی تا)، 9 ستاره درخشان،به اهتمام م-د-ی، بی جا: بی نا.
رینگر، مونیکا ام (1381)، آموزش دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار،ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: ققنوس. 
زاهد زاهدانی،سعید(1381)،بهائیت در ایران،تهران:مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سفیدوش، عنایت خدا (1999)، تنی چند از پیشگامان پارسی نژاد در عهد رسولی، کانادا: موسسه معارف بهایی کانادا.  
شاهمرادی، آمنه (1398)، آموزش و پرورش اقلیتهای دینی از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی اول، تهران: مورخان.
شمیم، علی اصغر (1384)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: بهزاد.
شهبازی،عبدالله(1382)، «جستارهایی از تاریخ بهایی گری در ایران»، فصلنامه تاریخ معاصر ایران،س7، ش27،7-59.
شاهور، سلی (2013)، مدارس فراموش شده؛بهائیان و آموزش و پرورش نوین در ایران1934-1899،ترجمه حوری وش رحمانی، سوئد: باران. 
صادق زاده میلانی، کاویان (1390/2011)، «گفتمانهای بهایی درباره انقلاب مشروطه»، بهائیان ایران؛ پژوهشهای تاریخی- جامعه شناختی، گردآورندگان دومینیک پرویز بروکشا-سینا فاضل، ترجمه عرفان ثابتی، سوئد: باران،243-264.
طبری، احسان (بی تا)، جامعه ایران در دوران رضاشاه، بی جا: انجمن دوستداران طبری.
فرمانفرمائیان، ستاره (1382)، دختری از ایران، ترجمه مریم اعلایی، تهران: کارنگ.
دوانی، علی (1376)، خاطرات و مبارزات حجة الاسلام فلسفی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. 
کسروی، احمد (1323)، بهائیگری، تهران: پیمان.
کوهستانی­نژاد، مسعود (1389)، «انجمن تربیتی ایران و آمریکا(1912-1910)»، نشریه پیام بهارستان، دوره دوم، سال دوم، ش8، 282-259.
کوهن،منوچهر(2001)، خاطرات حاخام یدیدیا شوفط، لس آنجلس: بنیاد فرهنگی حاخام یدیدیا شوفط.
کی منش، حسین و رمضان نرگسی، رضا (1388)، «همکاری بهائیان با میسیونهای تبشیری آمریکا در ایران»، نشریه تاریخ معاصر ایران، ش235،50-262.
گلپایگانی، ابوالفضل (1329ق)، رساله استدلالیه، مصر: بی نا. 
لاجوردی، حبیب (بی تا)، «مصاحبه با هما ناطق»، پروژه تاریخ شفاهی ایران، ج18، آمریکا: دانشگاه هاروارد، 182-305.
منفرد، کریم (1388)، «بهائیت، پیشگام در ترویج فرهنگ آمریکایی در ایران»،نشریه تاریخ معاصر ایران،ش50،67-114.
موجانی، علی (1384)، بررسی مناسبات ایران و آمریکا(1851 تا 1925م)، تهران: وزارت امور خارجه.
مولایی، محمدرضا و یعقوب توکلی (1398)، «بهائیان و رضاشاه؛از تعامل تا گسترش سازمانی(در دوره پهلوی اول)»، فصلنامه سیاست، دوره49، ش 3، 863-879.
موسوی اراکی، کاظم (1397)، «بررسی رابطه بهائیان ایران با آمریکا1921-1880»، نشریه مطالعات تاریخی، ش60،73-87.
مومن، موژان (2011)، «مدارس بهائی در ایران»، بهائیان ایران؛ پژوهشهای تاریخی-جامعه شناختی، گردآورندگان دومینیک پرویز بروکشا-سینا فاضل، ترجمه عرفان ثابتی، سوئد: باران، 169-211.
مهرورز، داود (1386)، «بهائیت از دیدگاه محققان ایرانی»،نشریه زمانه،ش61،25-28.
نشریه آهنگ بدیع (مردادماه1330)، سال ششم،شماره 6.  
نوری(بهاء الله)، حسنیعلی(1995)، کتاب اقدس،حیفا:مرکز جهانی بهایی.
نوری(بهاء الله)، حسنیعلی (1998)، کتاب ایقان،آلمان:موسسه ملی مطبوعات بهایی.
نیکوصفت، سهراب (1388)، سرکوب و کشتار دگر اندیشان مذهبی در ایران،ج1،لوگزامبورگ:پیام.  
وهمن، فریدون (2011)، «ایمان زردشتیان ایران به دیانت بهایی»،بهائیان ایران؛پژوهشهای تاریخی-جامعه شناختی،گردآورندگان دومینیک پرویز بروکشا-سینا فاضل،ترجمه عرفان ثابتی، سوئد: باران،65-102.
وهمن، فریدون (1388)، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهایی،بی جا:عصر جدید.