تحلیلی بر علل و فرآیند وقوع انقلاب اسلامی بر اساس نظریه تاریخ طبیعی انقلاب‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

چکیده

چرایی و چگونگی وقوع انقلاب‌ها از جمله موضوعات مهمی است که از قرن‌ها پیش مورد توجه فیلسوفان، تاریخدانان و اندیشمندان سیاسی قرار گرفته و حاصل تلاش نظری آن‌ها، شکل‌گیری نظریه‌های مختلف در باب انقلاب بوده است. جک‌گلدستون این نظریه‌ها را در سه نسل متفاوت (نظریه‌های تاریخ طبیعی، نظریه‌های عمومی خشونت سیاسی و نظریه‌های ساختاری) جای داده و انقلاب اسلامی ایران را مبدع نسل چهارم انقلاب‌ها قلمداد کرده است. هدف اصلی این مطالعه، تحلیلی بر فرآیند انقلاب اسلامی بر اساس دیدگاه نسل اول نظریه‌پردازان انقلاب‌ها تحت عنوان «تاریخ طبیعی انقلاب‌ها» می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی – تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در پاره‌ای موارد، علل وقوع و فرآیند انقلاب اسلامی (مانند تغییر بیعت روشنفکران، اصلاحات دیرهنگام و نافرجام رژیم پهلوی، سقوط رژیم پهلوی با یک بحران سیاسی حاد، اختلاف میان انقلابیون، به قدرت رسیدن موقتی میانه‌روها، عبور از رادیکالیسم به عمل‌گرایی و دوران ترمیدور) تا حدود زیادی منطبق با دیدگاه نسل اول نظریه‌های تاریخ طبیعی انقلاب‌ها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An analysis of the causes and process of the Islamic Revolution based on the natural history theories of revolutions

نویسنده [English]

  • nejat mohammadifar
Department of Political Science, Faculty of Humanities and Social Sciences, Ardakan University, Ardakan, Iran
چکیده [English]

Why and how revolutions take place is one of the important issues that have been considered by philosophers, historians and political thinkers for centuries, and the result of their theoretical efforts has been the formation of various theories about the revolution. Jack Goldstone has explored these theories in three different generations (natural history theories, general theories of political violence, and structural theories). The main purpose of this study is an analysis of the process of the Islamic Revolution based on the views of the first generation of theorists of revolutions entitled "natural history theories". The research method in this study is descriptive-analytical and the data collection tool is library and Internet resources. The results show that in some cases, the causes of the Islamic Revolution, such as changing the allegiance of intellectuals, late and failed reforms of the Pahlavi regime, the fall of the Pahlavi regime with an acute political crisis, differences between revolutionaries and the temporary rise to power of moderates to some extent. The first generation is the natural history theories of revolutions. In general, it can be said that although the phenomenon of the Islamic Revolution in some of the above cases is somewhat in line with the views of the first generation of theorists of the revolution, but it is not fully compatible with the views of these theorists.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Islamic Revolution
  • Jack Goldstone
  • Moderates
  • Religious Revolutionaries

مراجع

  1. آبراهامیان، یرواند (1391). تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نی
  2. اخوان کاظمی، مسعود؛ شکرانه ارزنقی، امید (1398). بررسی و مقایسه تطبیقی انقلاب ایران و انقلاب فرانسه بر اساس نظریه کرین برینتون، فصلنامه راهبرد سیاسی، 3 (10): 203-183.
  3. برینتون، کرین (1399). کالبدشکافی چهار انقلاب، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: تمدن علمی
  4. حاتمی، محمدرضا؛ بیگی، علیرضا (1397). تحلیل تطبیقی انقلاب اسلامی ایران با جنبش 14 فوریه بحرین بر اساس نظریه نسل چهارم گلدستون. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 8(28): 135-153.
  5. زیباکلام، صادق (1380). مقدمه ای بر انقلاب اسلامی، تهران: روزنه
  6. شبان نیا، قاسم (1391). ارزیابی نظریه چرخش انقلاب‌ها و تطبیق آن بر انقلاب اسلامی ایران. معرفت سیاسی، 4(2): 123-140.
  7. عنایت مهری، محمدرضا (1390). بررسی مقایسه‌ای نظریه کرین برینتون در خصوص انقلاب‌ها با علل وقوع انقلاب اسلامی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
  8. عیوضی، محمدرحیم (1386). ابطال یا تحول در نظریه‌های انقلاب، نشریه زمانه، (-) 65.
  9. فوران، جان (1394). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا
  10. فیضی، فاضل؛ رحمانی، مریم (1391). دلایل سقوط دولت موقت مهندس بازرگان بر اساس نظریه کرین برینتون. مجله پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی, 3(10), 37-59.
  11. قاسمی بهزاد، بختیاری محمد (1399). مطالعه تطبیقی نظریه جک گلدستون با انقلاب اسلامی ایران و تحولات سیاسی یمن. فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی. ۱۷ (۶۰): 222-201.
  12. کوهن، آلوین استانفورد (1399). تئوری‌های انقلاب، ترجمه علیرضا طیب، تهران: قومس
  13. گلدستون، جک (1392). مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر
  14. محمدی عراقی، محمد شهاب الدین (1383). بررسی علل ناکامی نخبگان لیبرال-اسلامی در حفظ قدرت پس از انقلاب، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
  15. محمدی، منوچهر (1392). انقلاب اسلامی: زمینه‌ها و پیامدها، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف.
  16. ملکوتیان، مصطفی (1384). سیری در نظریه‌های انقلاب، تهران: قومس
  17. منوچهری، عباس (1392). نظریه‌های انقلاب، تهران: سمت
  18. هراتی، محمدجواد؛ سلطانی مقدم، سعیده (1399). آزمون‌پذیری نظریۀ انقلاب جک گلدستون با انقلاب‌های تونس، مصر. پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 10(1): 201-228.
  19.  
  20. Coccia, M. (2019). Theories of Revolution. Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance, 1-7.
  21. Arendt, H (1963). On revolution. Viking, New York
  22. Deutsch, K. W. (1964). External involvement in internal war in Eckstein, H., & Eckstein, H. Internal war: problems and approaches. Free Press of Glencoe. pp 100–110.
  23. De Tocqueville, A (1955). The old regime and the French revolution. Doubleday, New York
  24. Davies, J. C. (1962). Toward a theory of revolution. American sociological review, 5-19.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار