مبانی فقهی دیپلماسی مقاومت در برابر تحریم‌ها در نظام جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 عضو هیئت علمی گروه انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

یکی از اصول مهم و اساسی اسلام  اصل «صلح» است.  مسلمانان، از صدر اسلام تا کنون در موارد زیادی، از این اصل در رشد و گسترش اسلام بهره برده­اند. جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی، نیز با پذیرش اصل صلح در قانون اساسی، موجبات گسترش خود در روابط با سایر کشورها را فراهم آورده است. برخی از جوامع اسلامی به تصور اینکه این اصل در برابر تمامی دشمنان نظام اسلامی کاربرد دارد در پی مصالحه با کشورهای متخاصم دین و نظام اسلامی می­شوند. اما شواهد نقلی، عقلی و عینی نشان می­دهد این اصل تنها در مواردی کاربرد دارد که دشمنان نظام در پی جنگ یا توطئه علیه تمامیت ارضی نظام نباشند و در مواردی که دشمن از تمام حربه­های موجود همچون ترور دانشمندان و انواع تحریم­های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... استفاده می­کند کاربردی ندارد. بنابراین اصل اولی در مقابل این نوع دشمن، مقاومت و مبارزه است نه صلح. پژوهش حاضر با بررسی آیات، روایات و برخی شواهد تاریخی در پی اثبات اولویت اصل «مقاومت و مبارزه» در مقابل تحریم­ها، نسبت به اصل «صلح» در مقابله با دشمن متخاصم است.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Foundations of Resistance Diplomacy to Sanctions In the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • hossein haji hosseini 1
  • Ahmad Mortazi 2
  • Mohammad Ali Hosseinzadeh 3
1 PhD Student in Jurisprudence and Criminal Law, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Faculty Member of Tabriz University, Tabriz, Iran
3 Member of Islamic Revolutionary Faculty, Islamic Education University, Qom, Iran
چکیده [English]

One of the most rudimentary principles of Islam is the principle of "peace". Muslims, from the beginning of Islam, have benefited from this principle in the development of Islam. After the Islamic Revolution, the Islamic Republic of Iran has also been developing its relations with other countries by accepting the principle of peace in the
constitution. Some Islamic societies seek to reconcile with hostile countries with religion and the Islamic system, supposing that this principle applies to all enemies of the Islamic system. But traditionary, rational and objective evidence suggests that this principle applies only in cases where the enemies of the system are not in the wake of a war or conspiracy against the territorial integrity of the system, and in cases where the enemy is exposed to all existing weapons, such as the assassination of scientists and the types of sanctions Economic, social,
political, etc., it does not apply. So the first principle against this kind of enemy is resistance and fight, not peace. The present study, by examining verses, narrations and some historical evidence, seeks to prove the priority of the principle of "resistance and struggle" against sanctions, relative to the principle of "peace" in confronting the hostile enemy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance
  • Sanctions
  • Peace
  • Diplomacy of Resistance
  • Hodaibieh Peace
  • Imam Hasan
[1]  قرآن کریم
[2]  نهج البلاغه
[3]  قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
[4] ابن اثیر، عز الدین ابولحسن، الکامل فی التاریخ، دار احیائ التراث العربی، بی جا، 1408 ق
[5] ابن جوزی، تذکره الخواص، انتشارات شریف رضی، قم، 1418 ق
[6] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، 1410 ق
[7] ابن صباغ، علی بن محمد مالکی مکی، الفصول المهمه فی معرفه الائمه، تحقیق سامی الغریری، دارالحدیث، قم، 1422 ق
[8] ابن عساکر، ابولقاسم علی بن الحسین، تاریخ مدینه دمشق، انتشارات دارالفکر، بیروت، 1415 ق
[9] ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ‏ ترجمه سید ناصر طباطبایى، انتشارات ققنوس، تهران 1380ش
[10]              ابن منظور، لسان العرب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ، چاپ اول، 1408 ق
[11]              ابن واضح، تاریخ یعقوب، منشورات المکتبه الحیدریه، نجف، 1384ق
[12]              ابن هشام، عبد الملک بن هشام الحمیرى المعافرى، السیرة النبویة، تحقیق مصطفى السقا و ابراهیم الأبیارى و عبد الحفیظ شلبى، دار المعرفة، بیروت، ، بى تا.
[13]              اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، انتشارات دارالاضواء، بیروت، بی تا
[14]              بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، مطبعه الآداب، نجف، 1389 ق
[15]              بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، 1417 ق
[16]              بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، 1405 ق
[17]              جزایری، سید نعمت الله، انوار نعمانیه، مطبعه شرکت چاپ، تبریز، 1378 ق
[18]              جزایری، سید نعمت الله، نور الانوار، نشر شیخ احمد شیرازی، تهران، 1316 ق
[19]              جعفری لنگرودی، جعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ اول، 1378ش
[20]              جمعى از محققان در پژوهشگاه تحقیقات اسلامى، جهاد در آینه روایات، دو جلد، انتشارات زمزم هدایت، قم، چاپ اول، 1428 ه‍ ق
[21]              جوادی آملی، عبدلله، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، انتشارات اسراء، قم، چاپ دهم، 1389ش
[22]              جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربی، دار العلم للملایین، بیروت، چاپ اول، 1410 ق
[23]              حسینی مراغی، میر عبدالفتاح، العناوین، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1417 ق
[24]              خطیب بغدادی ، تاریخ بغداد، انتشارات دارالکتب العربی ، بیروت ، بی تا
[25]              دوئرتی، جیمز، و رابرت فالتز گراف، نظریه های متعارض در روابط بین الملل، علیرضا طیب و وحید بزرگی، انتشارات قومس، تهران، چاپ دوم، 1376 ش
[26]              دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، مکتبه حیدریه، بی جا، چاپ دوم، 1379 ش
[27]              ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و العلام، دار الکتب العربیه، چاپ دوم، 1413 ق
[28]              راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، انتشارات دارالقلم، دمشق، 1416 ق
[29]              شمس الدین، محمد مهدی، جهاد الامه، دار العلم للملایین، بیروت، 1997 م
[30]              شیخ صدوق، علل الشرایع، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، المکتبه الحیدریه، نجف، 1385ق
[31]              طباطبایى، محمدحسین،تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامى حوزه علمیه قم، قم، چاپ پنجم، 1374 ش
[32]              طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تحقیق ابراهیم بهادری، نشر اسوه، تهران، 1416 ق
[33]              طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو - تهران، چاپ سوم 1372 ش.
[34]              طبری، محمد بن جری، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، دار القاموس الحدیث، بیروت، بی تا
[35]              طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دار المعرفه، بیروت، چاپ اول، 1412 ق
[36]              طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403 ق
[37]              طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، بی تا
[38]              عاملی، زین الدین بن نور الدین (شهید ثانی)، مسالک الافهام، موسسه المعارف الاسلامیه، قم، 1413 ق
[39]              فاضل سیوری حلی، جمال الدین مقداد، التنقیح الرائع لمختصر الشرایع، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، 1404 ق
[40]              فیض کاشانی، النخبه الفیضیه فی احکام الشرعیه، چاپ سنگی، کتابخانه آیت الله مرعشی، شماره 61664
[41]              فیومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، منشورات دار الرضی، قم چاپ اول، بی تا
[42]              قرائتى، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، تهران، چاپ اول،  1388  ش
[43]              قمی، محمد بن علی بن بابویه، (شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم، 1404 ق
[44]              محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، 1374 ش
[45]              محقق حلی، جعفربن ابی الحسن، مختصرالنافع، وزارت اوقاف مصر، قاهره، 1378 ق
[46]              محقق حلی، جعفربن ابی الحسن، شرایع الاسلام، دارالهدی، قم، چاپ سوم، 1403 ق
[47]              مریجی، شمس الله، حقوق سیاسی اجتماعی در اسلام، انتشارات تپش، تهران، چاپ اول، 1391 ش
[48]              مصباح یزدی، محمد تقی، جنگ و جهاد در قرآن، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، چاپ سوم، 1387ش
[49]              معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ پنجم، 1362 ش
[50]              مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ اول، 1424 ه.ق.
[51]              مفید، محمد بن نعمان عکبری بغدادی، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، موسسه آل البیت، چاپ اول، 1413 ق
[52]              مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه‏، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دهم، 1371ه ش
[53]              منتظری، حسین علی، نظام الحکم فی الاسلام، نشر سرایی، قم، چاپ اول، 1380 ش
[54]              منقری، نصر بن مزاحم، وقعه صفین، نشر الموسسه العربیه الحدیثه، مصر، چاپ دوم، 1382 ق
[55]              موسوعه کلمات امام حسین، نشر دار المعروف، قم، 1374 ش
[56]              موسوی خمینی، سید روح الله، صحیفه نور، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، تهران، 1368 ش
[57]              موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، چاپ سوم، 1401 ق
[58]              نائینى، میرزا محمد حسین غروى، تنبیه الأمة و تنزیه المل، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول، 1424
[59]              نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، موسسه آل البیت، قم، 1408 ق
[60]              واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، انتشارات اعلمی، بیروت، چاپ سوم، 1409ق