بررسی تأثیر اندیشه‌‌ی سیاسی امام خمینی بر درونمایه و صورت‌‌بندی عزاداری محرم: بررسی موردی محرم سال 1342

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده‌ هنر دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

تأثیرات اندیشه­‌ی سیاسی مبارزه­‌ای امام خمینی بر مراسم عزاداری محرم کمتر با توجه به خودِ مفهوم عزاداری مورد بررسی قرار گرفته است و بیشتر با نگرشی سیاسی تحلیل شده است. در پژوهش حاضر، ضمن تبیین اندیشه­‌ی سیاسی امام خمینی در شروع حرکت مبارزه­‌ای خود (خرداد ۴۲)، نوع تأثیر این اندیشه در درونمایه و صورت­‌بندی گونه­‌های مختلف عزاداری در محرم سال ۴۲ مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش از گونه مطالعه تاریخی - تطبیقی تفسیرگرا بود که مبتنی بر رهیافت­‌های کیفی و مطالعه عمیق و همه­‌جانبه­‌ی تعداد محدودی از موارد استوار گردید. در یافته­‌های پژوهش در زمینه­‌ی درونمایه مشخص شد که استعاره­‌ی «شاه، یزید زمان است» به عنوان کلیدی­‌ترین مفهوم در مراسم عزاداری ارائه‌ شده است. در زمینه‌­ی صورت­‌بندی نیز تغییرات در چهار دسته مورد بررسی قرار گرفت. در پایان ضمن تأیید پرسش اصلی پژوهش مبنی بر تأثیر اندیشه­‌ی سیاسی بر مراسم عزاداری، مشخص شد که تغییرات مذکور در صورت‌­بندی به هیچ عنوان به معنای عاری شدن عزاداری از ذات «عزادارانه‌» ی خود نبوده ‌است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Impact of Imam Khomeini's Political Thought on the Thesis and Formation of Mourning of Muharram: A Case Study of Muharram in 1342

نویسندگان [English]

  • seyed mostafa Hosseini 1
  • Khashayar Ghazizadeh 2
  • Morteza Asade 2
1 PhD student in Comparative and Analytical History of Islamic Art, Shahed University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Arts, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The effects of political thought of Imam Khomeini on the mourning ceremony of Muharram have been examined less with regard to the concept of mourning itself and have been further analyzed with a political viewpoint. In the present study, while explaining political thought of Imam Khomeini at the beginning of his struggle (Khordad 42), the type of effect of this thought in the theme and formulation of different types of mourning was studied.
The methodology of this study is an interpretive-historical comparative study that is based on qualitative approaches and deep and exhaustive studies of a limited number of cases. In the research about the context of the theme, it became clear that the metaphor of "Shah is Yazid of Time" is presented as the most important concept in the mourning ceremony. In the context of formulation, changes were also examined in four categories. Finally, confirming the main question of the research on the effect of political thought on the mourning ceremony, it became clear that the changes in formulation in no way meant the loss of mourning from its "mournful" nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Political Thought
  • Khordad 42
  • Muharram
  • Mourning

مراجع

  1. احمدی‌کرچ، سیدعباس، و مسعود جاسم‌نژاد. 1394. از نجف تا قم‏‫: ژئوپلیتیک اندیشه‌ی سیاسی شیعه‏‫. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  2. الگار، حامد. ۱۳۶۰. انقلاب اسلامی در ایران. تهران: قلم.
  3. الگار، حامد. 1396. دین و دولت در ایران: نقش علما در دوره قاجار. ترجمه ابوالقاسم سری. تهران: توس.
  4. مرکز اسناد انقلاب اسلامی1382.. انقلاب اسلامی به روایت خاطره. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  5. ایمان، محمدتقی. ۱۳۹۳. روش‌شناسی تحقیقات کیفی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  6. آبراهامیان، یرواند. ۱۳۷۷. ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نی.
  7. باقری، علی. 1375. خاطرات ۱۵ خردادج۳. تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
  8. ---—. 1378. خاطرات ۱۵ خرداد. ج ۷.  تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
  9. تقی‌زاده داوری، محمود. 1386. سنت عزاداری و منقبت‌خوانی در تاریخ عزاداری شیعه. قم: مؤسسه شیعه‌شناسی.

10.توکلی‌بینا، ابوالفضل. 1383. خاطرات ابوالفضل توکلی‌بینا. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

11.جعفریان، رسول. 1389. ج‍ری‍ان‌ه‍ا و س‍ازم‍ان‌ه‍ای‌ م‍ذه‍ب‍ی‌ - س‍ی‍اس‍ی‌ ای‍ران‌ (از روی‌ ک‍ارآم‍دن‌ م‍ح‍م‍درض‍ا ش‍اه‌ ت‍ا پ‍ی‍روزی‌ ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌) س‍ال‍ه‍ای‌ ۱۳۲۰ - ۱۳۵۷. تهران: خانه کتاب.

12.حکیمی، محمدرضا. بی‌تا. تفسیر آفتاب. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

13.خالقی‌نژاد، امیرحسین. 1390. نقش سیاسی علمای شیعه در عصر قاجار. قم: مؤسسه بوستان کتاب.

14.خمینی، روح‌الله. 1378. صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

15.---. ۱۳۸۵. قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

16.سلیمی، حشمت‌الله. ۱۳۸۶. مبارزات روحانیون و وعاظ به روایت اسناد. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

17.عراقی، مهدی. 1370. ناگفته‌ها. تهران: رسا.

18.عنایت، حمید. ۱۳۷۲. اندیشه سیاسی در اسلام معاصر. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: خوارزمی.

19.غفاری‌هشجین، زاهد، علی مرشدی‌زاد، و هانیه خدادادی. 1391. «نقش هیئت های مذهبی شهر تهران در فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی».  دانش سیاسی 16 (2): 63- 82

20.فقیه‌حقانی، موسی1384.. «بررسی سیر تطور عزاداری از دوره‌ی پهلوی تا انقلاب اسلامی؛ مصاحبه با جناب آقای محمد‌علی اسلامی».  تاریخ معاصر ایران 33: 129- 160.

21.---. ۱۳۸۴. «محرم و انقلاب اسلامی در محاحبه با حاج سید اصغر رخ‌صفت.» فصلنامه تاریخ معاصر ایران 36: 175- 193.

22.فلاحی، اکبر. ۱۳۹۳. محرم و انقلاب اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

23.مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات1378..  قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک. ج۲. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.

24.---1378. . قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک. ج۹. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.

25.مطهری، مرتضی. بی‌تا. نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر. تهران: صدرا.

26.مظاهری، محسن‌حسام. 1387.  رسانه شیعه: جامعه‌شناسی آئین‌های سوگواری و هئیت‌های مذهبی در ایران با تاکید بر دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی؛ شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.

27.مظفر، سیدمحمدحسین. ۱۳۶۸. تاریخ شیعه. با ترجمه محمدباقر حجتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

28.منظورالاجداد، سیدمحمدحسین. 1380. «بزرگداشت حماسه حسینی در تهران عصر ناصری.» تاریخ اسلام 16 (5): 167- 182.

29.نقیب‌زاده، احمد، و وحید امانی زوارم. 1382. نقش روحانیت شیعه در انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار