تبیین مبانی نقلی و عقلی مردم‌‌سالاری دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی مبانی نظری، شاخه مبانی نظری اسلام، دانشگاه قم، قم، ایران

2 عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

در فلسفه سیاست که در آن به مسائلی، نه با دغدغه­های کاربردی علم سیاست، بلکه مرتبط با جنبه­های نظری و مبنایی این علم پرداخته می­شود؛ نقش اراده مردم در فرآیند حاکمیت یکی از مباحث اساسی است. اهمیت این بحث، این سؤال را به‌طور جدی مطرح می‌­سازد که تحفظ همزمان بر نقش اراده الهی و اراده مردم در استقرار و بقای حاکمیت دینی از چه مبنای نقلی و عقلی برخوردار است؟
یافته­های نظری این پژوهش که با شیوه اسنادی و تبیینی و با بهره‌­گیری از ادله نقلی و عقلی حاصل شده است بدین قرار است که در مردم‌سالاری دینی از یک‌سوی مالکیت و حاکمیت حقیقی عالم هستی به‌ویژه انسان­‌ها از آن خداست و اسلام تنها آیین سامان­‌بخش حیات انسان در تمام عرصه‌­هاست و از دیگر سوی به اقتضای اراده تکوینی خداوند، انسان اختیار تعیین سرنوشت خویش را دارد و حاکمیت اسلام تنها از رهگذر عمل به قوانین اسلام از روی اراده و اختیار انسان­‌هاست؛ اما این اختیار نه منشأ حقانیت و مشروعیت حاکمیت اسلام، بلکه خاستگاهِ عینیت و عامل بقای حاکمیت اسلام و حاکمان الهی است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Traditionary and Rational Principles of Religious Democracy

نویسندگان [English]

  • ahmad aghaei meybodi 1
  • Muhammad Reza Karimi Vala 2
1 PhD student in Theoretical Foundations, Branch of Theoretical Foundations of Islam, Qom University, Qom, Iran
2 Faculty member of the Department of Islamic Education, Qom University, Qom, Iran
چکیده [English]

In the philosophy of politics, in which it will be dealt with the practical implications of political science, not with its theoretical and fundamental aspects, one of the fundamental issues is the role of the will of people in the process of governance. The significance of this discussion seriously raises the question of how we can simultaneously base our assertion on the role of divine will and the people’s will in the establishment and survival of the religious government on the rational and rational basis.
The theoretical results of this research, which have been obtained through documentary and explanatory methods and using the narratives and rational arguments, is that in religious democracy, on the one hand, the real ownership of the world of existence, especially human beings, is God. And Islam is the only ritual of the organization of human life in all fields, and on the other hand, according to God's genetic will, man has the authority to determine his own destiny, and the rule of Islam is only through the exercise of the laws of Islam from the will of mankind, but this authority is not the source of the legitimacy and lawfulness of the sovereignty of Islam, but the origin of objectivity and the cause of the survival of the sovereignty of Islam and divine rulers.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious democracy
  • sovereignty of God
  • Islam
  • traditionary and rational basis
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه، ترجمه‌ محمد‌ دشتی، قم‌: انتشارات حضور، 1379.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن علی، 1413 ق، من لایحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  4. ابن طاووس، علی بن موسی، 1412 ق، کشف المحجه لثمره المهجه، قم: النشر الاعلام الاسلامی.
  5. احمد بن حنبل، الشیبانی المروزی، 1399 ق، مسند احمد، بیروت: موسسه الرساله.
  6. ارسطو، 1349، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  7. افلاطون، 1380، جمهوری، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: انتشارات خوارزمی.
  8. امام خمینی، سید روح الله، 1415 ق، کتاب البیع، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  9. امام خمینی، سید روح‌الله، 1377، ولایت‌فقیه، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  10. امینی، عبدالحسین، 1421 ق، الغدیر، قم: مرکز الغدیر للدراسات.
  11. آقـابخشی، علی، 1363، فرهنگ‌ علوم سیاسی، تهران: نشر تندر.
  12. البخاری محمد بن اسماعیل، 2004 م، صحیح‌ البخا‌ری، کتاب الاحکام، بیروت: دارالمعرفه.
  13. پرویزی فر، پرویز، 1329، سیر حکومت مشروطه در انگلستان، ج 1، تهران: شرکت سهامی.
  14. جوادی آمـلی، عبدالله، 1378، ولایت‌فقیه ولایـت فـقاهت و عدالت، قم، نشر اسراء.
  15. حنا الفاخوری و خلیل الجر، 1367، تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبر الحمید آیتی، تهران: آمـوزش انـقلاب اسلامی.
  16. خامنه‌ای، سید علی، 1379، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، 12/09/1379، برگرفته از سایت http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3039 قابل دسترس در تاریخ 26/4/96
  17. رودی، کارلتون کلایمر، جیمز آندرسن، توتون و کویمبی کریستول، کارل، 1351، آشنایی با علم سیاست، ترجمه بهرام ملکوت، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم.
  18. سبحانی، جعفر، 1362، مبانی حکومت اسلامی، چاپ اول، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین
  19. سدیدپور، سعیده سادات و دیگران، «الگوی حکومت مردم سالاری دینی مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری (دامت برکاته)»، مدیریت اسلامی، پاییز 1394، شماره 3: 94-71
  20. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، 1409 ق، وسائل الشیعه، قم: موسسه آل البیت.
  21. شین، یوسف حامد، 1381 ق، مقارنقه الادیان مسیحیت، بنغارى: جامعه قاریندس.
  22. صدوق، محمد بن علی بن الحسین بن بابویه، بی‌تا، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه علی اکبر غفاری، تهران: مکتبه الصدوق.
  23. طباطبایی، سید محمدحسین، 1393 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
  24. الطبری الامامی، محمد بن جریر، 1415 ق، المسترشد فی امامه امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب، تهران: موسسه الثقافه الاسلامیه.
  25. طوسی، محمد بن حسن، 1385 ق، کتاب الغیبه، نجف اشرف: مکتبه الصادق
  26. کلینی، محمد بن یعقوب، 1418، اصول کافی، تهران: مکتبه الصدوق.
  27. مجلسی‌، محمدباقر، 1403، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت‌: موسسه‌ الفاء‌.
  28. محمدی ری‌شهری، محمد، 1379، موسوعه الامام علی ابن ابی‌طالب فی الکتاب و السنه و التاریخ، قم: دارالحدیث.
  29. محمدی ری‌شهری، محمد، 1384، دانش‌نامه میزان الحکمه، قم: دارالحدیث.
  30. مدنی، سید جلال‌الدین، 1366، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی، ج 5، تهران: سروش.
  31. مسلم، ابن حجاج القشیری، 1407، صحیح مسلم بشرح النووی، بیروت: دارالکتب العربی.
  32. مصباح یزدی، محمدتقی، 1391، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى
  33. مصباح یزدی، محمدتقی، 1391، نظریه سیاسی اسلام، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى
  34. مفید، محمد بن محمد، 1413 ق، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم: موسسه آل البیت
  35. ملاصدرا، 1981 م، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  36. میشل، توماس، 1377، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
  37. نائینی، محمدحسین، 1382، تنبیه الامه و تنزیه المله، قم: موسسه بوستان کتاب.
  38. النجفی، محمدحسن، بی‌تا، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  39. النراقی، احمد بن محمد، 1417 ق، عوائد الایام، قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.