واکاوی دلایل و پیامدهای انتشار مقاله 17دی ماه سال 1356

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه خوارزمی واحد تهران،ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

روز ۱۷ دی‌ماه سال ۱۳۵۶، مقاله‌ای تحت عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم مستعار احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. این مقاله در سراسر ایران بازتابی گسترده داشت اما با گسترش اعتراضات قم پیآمد آن به‌طور فوری جلوه‌گر شد و با گسترده شدن اعتراضات تعداد کشتگان افزایش یافت. این جستار درصدد است با عنایت به نظریه کورپی و عملکرد محمدرضا شاه در مواجهه با بحران به واکاوی ماهیت مقاله و دلایل و پیآمدهای انتشار آن بپردازد. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد مقاله 17 دی هم چون جرقهای در دل روزهای پر خفقان و مملو از سرکوب، منجر به اتحاد نیروهای اپوزیسیون با تمسک به ایدئولوژی مذهبی شد و نقطه عطفی جهت مبارزات میدانی گردید. در این میان آنچه حائز اهمیت است روش غیرهوشمندانه رژیم برای مواجهه با مخالفان بود که درنهایت در بستر چنین حوادثی جرقههای انقلاب شکل گرفت.
واژگان کلیدی: محمدرضا شاه، امام خمینی (ره)، مقاله 17 دی، قم، تبریز.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the reasons and consequences of publishing the article on January 7, 1977

نویسندگان [English]

  • Soheila Nazari Ghanbari 1
  • Foad Pourarin 2
1 University kharazmi
2 History Department/Kharazmi University, Tehran Branch /Tehran/Iran
چکیده [English]

n January 7, 1978, an article entitled "Iran and the Red and Black Colonization" written by Ahmad Rashidi Motlagh was published in the newspaper Ettela'at. This article was widely reported throughout Iran, but with the spread of the Qom protests, its consequences became immediately apparent, and the number of people killed increased as the protests spread. This paper seeks to investigate the nature of the article and the reasons and consequences of its publication by considering Korpi's theory and Mohammad Reza Shah's performance in the face of crisis. The findings of the present study show that the article of January 7, like a spark in the heart of suffocating and repressive days, led to the unification of opposition forces based on religious ideology and became a turning point for field struggles. What is important, meanwhile, was the regime's reckless approach to confronting the opposition, which ultimately sparked the revolution in the wake of such incidents.
Keywords: Mohammad Reza Shah, Imam Khomeini (RA), Article January 7, Qom, Tabriz.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Mohammad Reza Shah
  • Imam Khomeini (RA)
  • Article January 7
  • Qom
  • Tabriz
استمپل، چان. دی (1377). درون انقلاب ایران، منوچهر شجاعی، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
اسناد انقلاب اسلامی (1374). اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اطلاعات، شنبه هفدهم دی ماه 2536، شماره 15506.
امجد، محمد (1380). ایران از دیکتاتوری سلطنتی تا دین سالاری، حسین مفتخری، تهران: باز.
انصاری، حمید (1380). حدیث بیداری: نگاهی به زندگینامه آرمانی – علمی و سیاسی امام خمینی (از تولد تا رحلت)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
آبراهامیان، یرواند (1384). ایران بین دو انقلاب، احمد گل محمدی، محمد ابراهیم فتّاحی ولیلایی، یازدهم، تهران: نی.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 2. 315.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 2152.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 259803.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 27. 317.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 29. 289.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 30. 2600.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 39. 102.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 44. 320.
آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، 78. 319.
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی،608.
آرشیو مطالعات تاریخ معاصر ایران، 20-2003-127م.
آرشیو مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، 22- 53 – 256 الف.
آرشیو مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، 54-2013- 4513 ش.
براهنی، رضا (1358). در انقلاب ایران چه شده است و چه خواهد شد، تهران: زمان.
بیل، جیمز ا (1371). شیر و عقاب (روابط بد فرجام ایران و آمریکا)، فروزنده برلیان (جهانشاهی)، تهران: فاخته.
پارسونز، آنتونی (1363). غرور و سقوط (خاطرات سفیر سابق انگلیس در ایران )، منوچهر راستین، تهران: انتشارات هفته.
پهلوی، محمدرضا (1390). در دامگه حادثه: گفتگو با پرویز ثابتی ( مدیر امنیت داخلی ساواک)، گفتگو از: عرفان قانعی فرد، آمریکا: شرکت کتاب.
پهلوی، محمدرضا (1372). پاسخ به تاریخ، حسین ابوترابیان، سوم، بی جا: بی نا.
جمالزاده، ناصر (1392). امینیان، مهدی،« نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات فرهنگ - ارتباطات، سال چهارم، شماره بیست و چهارم،190-163.
دوانی، علی (بی­تا). نهضت روحانیون ایران، ج 7، تهران: بنیاد فرهنگی امام رضا(ع).
دولت آبادی، یحیی (1371). ساواک و روحانیت، ج اول، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
دولت آبادی، یحیی (1362). حیات یحیی، ج ۴، تهران: فردوسی.
رستاخیز، سال سوم،  شماره ۸۱۵، پنج شنبه ۲۲ دی ماه ۲۵۳۶.
رستاخیز، سال سوم، شماره ۸۴۷، دوشنبه اول اسفند ۲۵۳۶.
رفیع­پور، فرامرز (1379). توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
روبین، باری (1363). جنگ قدرت ها در ایران، محمود مشرقی، تهران: آشتیانی.
زهیری، علیرضا (1357). ، 1357، درباره قیام حماسه آفرینان قم و تبریز،تهران،  نهضت آزادی ایران.
زهیری، علیرضا (1379). عصر پهلوی به روایت اسناد، قم: معارف.
زیباکلام، صادق (1375). مقدمه ای بر انقلاب اسلامی، تهران: روزنه.
سردارنیا، خلیل الله (1386). «تبیین ساختارگرای سیاسی – اقتصادی از فساد اقتصادی در ایران (پهلوی دوم 57- 1342)»، پژوهش نامه علوم سیاسی، شماره 6، دوره 2، 149- 131.
سرشت، محسن، صامبر دمیرچی، رسول (1387). «جرقه انقلاب: بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره پانزده، 161-143.
سمتی، محمدهادی (1375). «نظریه بسیج منابع و انقلاب اسلامی ایران»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره سی و پنج، 175-137.
سنجابی، کریم (1368). امیدها و نا امیدی‌ها (خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی)، لندن: جبهه ملیون ایران.
سولیوان، ویلیام (1361). صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی مدظله العالی)، ج ۱ و 15، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
سولیوان، ویلیام (1372). صفحاتی از تاریخ معاصر (اسناد نهضت آزادی ایران)، ج ۹، تهران: نهضت آزادی ایران.
سولیوان، ویلیام (بی­تا). مأموریت در ایران، محمود مشرقی، بی­جا: بی­نا.
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، روز سه شنبه ۲ اسفند ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی جلسه۱۴۶.
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، روز سه شنبه ۲ اسفند ماه ۲۵۳۶شاهنشاهی جلسه ۱۴۵.
طلوعی، محمود (1372). پدر و پسر، تهران: علم.
فردوست، حسین (1387). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج اول، تهران: اطلاعات.
فوران، جان (1386). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا انقلاب اسلامی، احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
فوکو، میشل (1392). ایرانی­ها چه رویایی در سر دارند؟، حسین معصومی همدانی، تهران: هرمس.
کدی، نیکی (1369). ریشه های انقلاب ایران، عبدالرحیم گواهی، تهران: قلم.
کیهان، شماره، ۱۰۳۶۵، ۲۴ دی ماه ۲۵۳۶، ۱۴ ژانویه ۱۹۷۸.
مدنی، جلال­الدین (1378). تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به: جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم.
مسعود انصاری، احمدعلی (1371). من و خاندان پهلوی، محمد برقعی، حسین سرفراز، تهران: فاخته.
میلانی، محسن (1385). شکل­گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، مجتبی عطارزاده، تهران: گام نو.
نجاتی، غلامرضا (1373). تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران (از کودتا تا انقلاب)، ج دوم، تهران: مؤسسةخدمات فرهنگی رسا.
نوید (وابسته به حزب توده ایران)، شماره ۱۵، چهارشنبه ۲۱ دی ماه ۱۳۵۶، فوق العاده.
نوید (وابسته به حزب توده ایران)، شماره 18.
نهاوندی، هوشنگ (1392). محمدرضا شاه آخرین شاهنشاه 1980- 1919، دادمهر، لس آنجلس: شرکت کتاب.
وارن، اولیویه (2536). شیر و خورشید، عبدالمحمد روح­بخشان، تهران: امیرکبیر.
یزدخواستی، بهجت، موحدیان، حسن (1396). «تأثیر انقلاب عاشورا بر انقلاب اسلامی ایران»، پژوهشنامه متین، دوره 12، شماره 47، 148-131.